Ağrılar ile İlgili Bulunmaz Bir Kaynak (SAYILARLA AĞRI EPİDEMİYOLOJİSİ)

DOKUZUNCU BÖLÜM
SAYILARLA AĞRI EPİDEMİYOLOJİSİ

Kronik Ağrı

ABD Artrit Cemiyeti, Kalp Enstitüsü, Kanser Enstitüsü istatistiklerine göre 1978'de 50 milyon hasta kronik ağrı nedeniyle hekimlere başvurmuştur. Aynı yıl kronik ağrı nedeniyle ABD'de 700 milyon işgünü kaybı olmuş, bu hastaların tedavisi için 60 milyar dolar harcanmıştır.

1983'de 75-80 milyon kişi kronik ağrıdan şikayetçi olmuş, tedavileri için 70 milyar dolar harcanmıştır.

Nöropatiler
1)  Diabetik polinöropati: 10 yıldan uzun süren diabette yüzde 35 sıklıkla polinöropati gelişir.
2)  Pellegra nöropatisi: Pellegrada yüzde 50 sıklığında gelişir.
3)  Alkolik nöropati: Kronik alkoliklerin yüzde 30'unda gelişir.



Kozalji

Periferik sinir travmalarından sonra yüzde 1-5 sıklıkla gelişir. Yüzde 82 hastada ilk haftada ortaya çıkar.

Fantom Ağrısı
Yüzde 2-97 sıklığında gelişir.
Meme alınmasından sonra: Yüzde 22-64 sıklıkta fantom ağrısı görülür.
Ştump AğrısıYüzde 10-25 sıklıkta görülür.
Post Herpetik Nevralji
Genel olarak: Yüzde 10 sıklıktadır.
Yaşa Göre Sıklık Yaş Sıklık 10-20 Yüzde 4 30-40 Yüzde 10 40-50 Yüzde 33 50-60 Yüzde 65 60-70 Yüzde 74
Spinal Kord Lezyonu Sonrası Ağrı
Yüzde 7,5-40 sıklıkta santral ağrı görülür.
Beyin Lezyonu Sonrası (Talamik Sendrom) Ağrı
15000'de bir sıklıkta görülür.



Kronik Ağrı ve Depresyon
Kronik ağrıda yüzde 22-78 sıklıkta depresyon görülür. Majör depresyonunun sıklığı yüzde 4-5 kadardır. (Erkeklerde yüzde 3, kadınlarda yüzde 6.)
Delüzyonel Ağrı
Yüzde 2 sıklıkta görülür.
Histerik ve Hipokondriyak Ağrı
Yüzde 11-43 sıklığındadır. Erkeklerde kadınlardan iki misli sıktır.
Travma Sonrası Anksiyete ve Ağrı
Yüzde 37 sıklığındadır. Artrit ve Periartrit

Primer Osteoartrit: ABD'de 28 milyon kişi osteoartrit-ten yakınmaktadır. Erkekte 45 yaştan önce, kadında 55 yaştan sonra sıktır. 75 yaş üzerinde radyolojik olarak yüzde 100 osteoartrit saptanır. En sık omuz ve dizlerde görülür.
Sekonder Osteoartrit
1) Hemokromatoz osteoartriti: Hemokromatozda yüzde 20-50 sıklığında görülür.
2) Akromegali: Akromegalide yüzde 60 sıklığında osteoartrit görülür.
3) DİSH (Dissemine intervertebral skleroz): Erkekte 50 yaş üzerinde sık. En sık omurgada görülür.

Romatoid Artrit
ABD'de yüzde 1-2 sıklığında. Genel sıklık ise yüzde 0,01-0,3 kadardır. Kadında erkekten 3 misli sıktır. HLADR4 + olanlarda: Yüzde 48-59 sıklığındadır.
Ankilozan Spondilit
Normal kişilerin yüzde 5'inde HLBA 27 ( + ) dir. + olanların yüzde 9O'ı da ankilozan spondilit gelişir.
Reiter Sendromu
Uretriti olanların yüzde 3'ünde Reiter Sendromu gelişir. HLAB 27'de + ise bu oran yüzde 20'ye erişir. Erkeklerde kadından sıktır.
Psoriatik Artrit
Psoriazizde yüzde 5 sıklıkta artrit gelişir. Erkek ve kadında eşit oranda görülür. 30-40 yaşlarında sıktır.
Crohn ve Kolitis Ülseroza Artriti
Crohnda yüzde 10-20 sıklıkta artrit gelişir. En fazla bir iki eklem tutulur. Artrit aylar yıllar sonra ortaya çıkar.
CPDD (Kalsiyum Pirofosfat Depo Hastalığı) Artriti CPDD'de yüzde 40-70 sıklığında görülür. Erkeklerde daha sıktır. En sık dizde gelişir.
Gut Hastalığı
35 ila 45 yaş arası erkeklerde yüzde 1,5 sıklığında görü-
lür.
Tüberküloz Artriti
Tüberkülozda yüzde 1 sıklığında görülür.
Miyofasyal Ağrı Sendromu
Genel prevalans: Erkeklerde yüzde 26, kadınlarda yüzde 36'dır. 30 ila 49 yaşlarda sıktır.
Latent triger point: Erkeklerde yüzde 45, kadınlarda yüzde 54. En sık baş, boyun, omuz, kol ve lumbar bölgede görülür.
Musküloskletal Travma Ağrıları

Mekanik travmalarda yüzde 90 sıklıkta musküloskletal sistem etkilenir.

ABD'de 1986'da 54 milyon travma sonucu 84 milyon işgünü kaybı, 2,6 milyon hospitalizasyon için 26 milyar dolar tedavi masrafı olmuştu.

Kas Hastalıkları
Polimiyaljiya Romatika
30 yaş üzerinde 100.000'de 54 sıklığında görülür.
Primer Fibromiyalji Sendromu
30 ila 40 yaşlarında sıktır. Kadınlarda 5 misli sık görülür.
Kemik Hastalıkları

Osteoporoz - Kadınlarda 50-60 yaşlarda yüzde 40-55, 60-70 yaşlarda yüzde 65-75, 70-80 yaşlarda yüzde 85-90 sıklığında görülür.

ABD'de 1986'da 50 yaşından büyük 24 milyon kadında osteoporoz saptanmıştır. Her yıl osteoporoza bağlı 1 milyon fraktür meydana gelmektedir. Her yıl 30 bin hasta ortalama 12 gün osteoporoza bağlı fraktür nedeniyle hastanede yatmaktadır ve tedavileri için 7 milyar dolar harcanmaktadır.

Paget Hastalığı
40 yaş sonrasında yüzde 3 sıklığında rastlanılır. Erkeklerde sıktır.

Kanser Ağrısı

Dünyada her yıl 7,2 milyon yeni hasta kansere yakalanmaktadır. Her yıl 4,9 milyon kişi kanserden ölmektedir. Tüm dünyada prevalans 15,1 milyon kadardır.

Kanser ağrısı: Akciğer ca da yüzde 71, Pankreas ca da yüzde 72, Göğüs ca da yüzde 77, Prostat ca da yüzde 56, Serviks ca da yüzde 56 oranındadır.

Kanserde (ortalama yüzde 64) oranında ağrı ortaya çıkmaktadır.

1986'da tüm dünyada 8,8 milyon kanserli hasta ağrıdan şikayetçi olmuştur.

Değişik dönemlerdeki kanserlerde ortalama yüzde 51 oranında ağrı ortaya çıkmaktadır. Terminal dönemde bu oran yüzde 74'e çıkmaktadır. 

İlk tanıda: Yüzde 20-50 oranında hastada ağrı saptanmaktadır.
Terminal dönemde: Orta-şiddetli ağrı: Yüzde 40-50 hastada, çok şiddetli ağrı: Yüzde25-30 hastada gözlenmektedir.
Ağrının nedeni: Kansere bağlı: Yüzde 62, Tedaviye bağlı: Yüzde 28, Kanser dışı: Yüzde 10. Akut ağrı:
1.  Erken: Meme, prostat, rektum kanserinde yüzde 40-50 hastada,
2.  Geç: Uterus, serviks kanserinde yüzde 20 hastada saptanır.
Kranyal Nevraljiler
Trigeminal Nevralji - 50-70 yaş arasında, kadınlarda (yüzde 60) sık görülür.
Migren
Genel sıklık yüzde 5-10 kadardır. İngiltere'de erkeklerin yüzde lO'unda, kadınların yüzde 16'sın-da; ABD'de erkeklerin yüzde 20'sinde, kadınların yüzde 25'inde saptanmıştır. Genelde erkek/kadın oranı 2/3'dür.
Seyir: Başlangıç 30 yaşın altındadır. 25 ila 54 yaş arası ağrının en şiddetlendiği dönemdir. 50 yaşın üzerinde şiddet azalır. Hastaların yüzde 50 ile 60'mda aile anamnezi pozitiftir.
Gerilim Başağrısı
Genel sıklık yüzde 30 kadardır. Hastaların yüzde 76'sm-da her gün, yüzde 14'ünde ayda 10-30 gün, yüzde lO'unda ayda 10 günden az ağrı olmaktadır.
Cluster Başağrısı (Küme Başağrısı)
20-40 yaşlarda başlar. Erkeklerde yüzde 0,4, kadınlarda yüzde 0,08 oranında gözlenir. Erkeklerde 5-9 kez sıktır.
Posttravmatik Başağrısı
Travma sonrası yüzde 10 sıklıkl;ı görülür. Genellikle birkaç haftada azalır.
Subakut Başağrıları

1. Temporal arterit: 2/3'ü kadın ortalama 65 yaşta sıktır (50-85) Sıklık 100000'de 17'dir.
2.  Temporomandibüler ağrılar: Yüzde 3-20 sıklıkta görülür.
Baş Boyun Kanseri
Her yıl 35000 yeni hasta baş boyun kanserine yakalanmakta, her yıl 14000 hasta ölmektedir. Erkeklerde yüzde 7, kadınlarda yüzde 4,4 sıklığında görülmektedir.
Mortalite yüzde 3,11 kadar olup tanı erken dönemde yapılırsa kurtulma oranı yüzde 70'i bulmakta, metastaz geliştikten sonra ise bu oran yüzde 30'a düşmektedir.
Metastazlar: Oral yüzde 7, Nazal yüzde 10, Orofarinks yüzde 15, Nazofarinks yüzde 28 oranında görülmektedir.
Boyun Ağrısı
Sıklık erkeklerde yüzde 9, kadınlarda yüzde 12 kadardı. Erişkinlerin yüzde 35'inin hayatlarının herhangi bir döneminde boyun ağrısı olmuştur.
Sıklık: 25-30 yaşlarda yüzde 25-30, 45 yaş üzerinde yüzde 50 kadardır.
Genellikle 1-3 hafta sürer. Çalışan erkek işçilerin yüzde 50-80'inde yalnız boyun ağrısı; yüzde 23'-ünde brakiyal nevralji gözlenmektedir. Boyun ağrısı ve brakiyal nevralji işçilerin yüzde 51 'inde birlikte bulunmaktadır.
Üst Ekstremite Ağrısı
1986'da ABD'de 17500 hastada üst ekstremitelerde açık yara, kırık, çıkık, sprain, kontüzyon, yanık, yüzeyel yara, amputasyon nedeniyle 17900 işgünü kaybolmuş tedavi için harcanmıştır.
1984'te ABD'de Morbidite 12,8 milyondur. Mortalite ise 440000/yıldır. Hastaların yüzde 5'i 40 yaşından küçük yüzde 45'i 65 yaşından küçüktür.
Pnömoni
Morbidite 2 milyon/yıl olup her yıl 40000 ila 60000 arasında hasta pnömoniden ölmektedir.
Özofagus Kanseri
ABD'de 1987'de 9700 yeni hastada özofagus kanseri saptanmış olup yine aynı yıl 8800 hasta özofagus kanseri nedeniyle ölmüştür.
ABD'de sıklık: Yüz binde erkeklerde 6, kadınlarda 1,6. Asya'da sıklık: Yüz binde 140. Afrika'da sıklık: Yüz binde 246 kadardır.
Akciğer Kanseri
ABD'de, 1987'de 150000 hasta (99 bin erkek, 51 bin kadın) akciğer kanserine yakalanmıştır. Aynı yıl 136000 kişi (92 bin erkek, 44 bin kadın) akciğer kanserinden ölmüştür. Erkeklerde 35 yaşın üzerinde en sık rastlanan kanser türüdür. Kadınlarda ise 64 yaş üzerinde 2. sıklıkta rastlanmaktadır. Tüm kanser ölümlerinin yüzde 36'sını akciğer kanseri oluşturmaktadır. 5 yıl yaşama oranı erkeklerde yüzde 30, kadınlarda yüzde 15 kadardır. Tüm ölümlerin 100000'de 70'i akciğer kanseri nedeniyledir. Terminal dönemde hastaların yüzde 73'ünde (99000) ağrı ortaya çıkmaktadır. Me-diasten tümörlerinde superiyör vena cava sendromu nedeniyle sıklıkla başağrısı ölür.
Postmastektomi Ağrısı
Hastaların yüzde 4-6'sında ameliyattan 1 hafta - 6 ay sonra ortaya çıkar.

Batın Kanserleri
ABD'de 1986'da 5,8 milyon hasta karın+böbrek ağrısı nedeniyle doktora başvurmuştur. 1987de ABD'de 224.000 yeni batın ca, (125.000 ölüm); 220.000 böbrek ca (9400 ölüm) saptanmıştır. Halkın yüzde 20'si batın ağrısı nedeniyle hastaneye başvurmuş, başvurmayanlarla birlikte bu oran yüzde 45'e erişmektedir.
Kronik Pankreatit
Başlangıç yaşı ortalama 38'dir.
Akut Pankreatit
Başlangıç yaşı ortalama 51'dir.
İrritabl Kolon Sendromu
Genel sıklık yüzde 14 ila 22 kadardır. Çocuklarda sık görülür. Kızlarda yüzde 8-13 sıklığında görülür. 5-8 yaşlarda yüzde 12; 9 yaş üzerinde yüzde 30 şıklığmdadır.
Kronik Pelvik Ağrı
Binde 13 sıklığında görülür. Kadınlarda erkeklerden 4 misli daha sıktır.
Kronik Peptik Ülser
Sıklık yüzde 2,5-7,2 kadardır.
Postoperatif Ağn
Ağrı        Ameliyat sürekli    hareketle
süresi        şiddeti    şiddetli
8gün     .    sternotomi    yüzde 30-40    yüzde 60-70
4 gün    üst batın    yüzde 50-75    yüzde 60-70
2 gün    alt batın    yüzde 35-55    yüzde 50-60
1-2 gün    radikal mastektomi    yüzde 10-30-   
5 gün    böbrek    yüzde 70-85    yüzde 60-70
6 gün    laminektomi    yüzde 40-50    yüzde 60-70
3 gün    kalça replasmanı    yüzde 40-50    yüzde 70-80
3 gün    diz eklemi    yüzde 55-60    yüzde 60-70
2 gün    prostat    yüzde 65-75 -   
2 gün    anorektal    yüzde 50-60-   
Yanık Sonrası Ağrı
ABD'de yılda 2 milyon yanık vakası bildirilmekte, bunlardan 75000'i hospitalize edilmektedir. Greftlemeden 5-6 hafta sonra ağrı başlar, 6 ay kadar sürer.
VaskülerAğrı
1.  Arteriosklerozis obliterans: Erkeklerde ve 50 yaşın üstündeki diabetlilerde sık görülür.
2. Tromboanjiitis obliterans (Bürger): Yüzbinde 7-8 sıklığında görülür. 45 yaş altında erkeklerde sıktır.
3.  Raynaud hastalığı: 30 yaşın altında görülür. Hastaların yüzde 60-90'ı kadındır. Genellikle çift taraflıdır.
4.  Raynaud fenomeni: 40 yasın üzerindeki erkeklerde sıktır. Genellikle tek taraflıdır.
5.  Derin Ven Trombozu: Postoperatuar donemde hastaların yüzde 30 ila 60'mda görülür. ABD'de yılda 200.000 hasta derin ven trombozuna bağlı akciğer embolisinden ölmektedir.


Bel Ağrısı
Toplumun yüzde 80'i bel ağrısı geçirmiştir, 30-60 yaşlar arasında 1000 kişi başına 1400 işgünü kaybı olmuştur. Her yıl bel ağrısı nedeniyle 19 milyon doktor muayenesi, 200 bin bel cerrahisi girişimi uygulanmaktadır.
1955'de belle ilgili işkazası oranı yüzde 12,4'dür. 1985'de hastaların yüzde 50'si bel ağrısı nedeniyle doktora başvurmuştur. Ağrı kliniklerine başvuran hastaların yüzde 70-80'i bel ağrılı hastalardır.
65 yaşından sonra işçilerin yüzde 50'sinde alt bel ağrısı ortaya çıkar. 1978'de 14 milyon dolar bel ağrısı tedavisi için harcanmıştır. 1979'da 400.000 bel travması gerçekleşmiştir. Ağır sanayide çalışan 1000 işçiden 200'ünde bel travması görülmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra en büyük işgücü kaybı bel ağrısından dolayıdır.
Lumbar disk hernisi: Alt bel ağrısı olanların yüzde 1'inde cerrahi disk girişimi gereklidir.
Failed back: Disk ameliyatlarında cerrahi başarısızlık oranı yüzde 30 kadar olup hastaların ancak yüzde 5'inde yeniden ameliyat gereklidir.
Spondilolistezis: Genel sıklık yüzde 6-10 kadar olup 18 yaş civarında sıktır. Eskimolarda yüzde 40 oranında rastlanmaktadır.