HANGİ LOZAN ANTLAŞMASI?

Tarihte bugün neler olmuşu karıştırırken karşıma ilginç bir ayrıntı çıktı. Belki birçoğunuzun bildiği bir ayrıntıydı ama benim için yüzeysel bildiğim ve Türkiye Cumhuriyetinin tarihi içinde önemli olan Lozan Antlaşması ile ilgiydi bu ayrıntı. Bildiğiniz üzere 24 Temmuz 1923 Yılında  İsviçre'nin Lozan Kentinde Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ile Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Leman gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta (şimdi otel) imzalanmış barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma ile savaş hali son bularak kalıcı bir barış antlaşması olarak imzalanmıştır. Her ne kadar barış antlaşması için 99 yıllık bir süre vardır denmesine rağmen henüz bu bilgiyi net bir şekilde doğrulayamadım. Bilgi almak için http://atam.gov.tr/iletisim/ adresine mail attım bakalım ne zaman ve nasıl dönüş yapacaklar. Neyse 6 Ağustos 1923 yılında Amerika Birleşik Devletler'i ile bir antlaşma imzalanmış ama bu antlaşma dostluk ve ticari anlaşmasıymış. 

Ağustos 1923’te, Türkiye ile Amerika arasında Dostluk ve Ticarî Antlaşma Lozan’da imzalandı8. Bu arada, İade-yi Mücrimin antlaşması da yapıldı. Türkiye’nin imzaladığı Lozan sulh antlaşmasının Amerikan Anayasası gereği Amerikan Senatosunda onaylanması gerekiyordu. Bazı Amerikalı Senatörler, Ankara’nın yapmakta olduğu inkılâpları yetersiz bulmaları, onu Avrupa kültürünü uygulamada yetersiz bularak Türkiye’ye barbar olarak bakıyorlardı. Ayrıca, Ermeni tehcirinden hasıl olan bazı olumsuz neticeleri gerekçe göstererek ve senatoda onay için 2/3 çoğunluk sağlanamadığından, Lozan sulh Antlaşmasını uzun süre onaylamadıkları gibi, Türkiye ile diplomatik ilişkiye girilmesini istemiyorlardı. http://atam.gov.tr/turkiye-ile-amerika-birlesik-devletleri-arasindaki-siyasi-iliskiler-1923-1938/

Dönemin ermeni lobisi ise bu antlaşmayı istemediklerinden dolayı yoğun bir çaba göstermişler ve gerekli çoğunluğu engellediklerinden dolayı bu dostluk ve ticaret antlaşması imzalanamamış. Yıllar sonra ise bu durum Lozan Barış antlaşmasına bağlayarak çeşitli yazılar yazılmış mesela bu Amerikalarla yapılıp kabul edilmeyen Lozan Antlaşmasının tarihi kimi yerde 6 Ağustos 1924 kimi yerde 1923 iken Senatoda onaylama tarihi ise kiminde 18 Ocak Kiminde 19 Ocak 1927 tarihi olarak gösteriliyor. Bu farklılıkların sebebi ise maalesef ayrıntılara takılmayalım anlayışınından çok kendilerine göre olan düşüncelere çevirme istediğidir. İşte gelelim Lozan antlaşmasına, Lozan antlaşması görüşmeleri ilk olarak 20 Kasım 1922 yılında başlamış fakat anlaşamazlıklar üzerine ertelenmiş ve Atatürk tarafından tekrar ordulara savaş pozisyonu alması emredilmiş bunun üzerine Dönemin Sovyetler Birliği eğer savaş tekrar başlarsa bu sefer Türkiye tarafında olacağını bildirmesi üzerine 23 Nisan 1923 tarihinde yeniden görüşmeler başlamış ve 24 Temmuz 1923 yılında bitmiş. Bütün ülkelerin kabulü ise 6 Ağustos 1924 yılını bulmuş.

Bu ülkenin kurtuluşu ve kuruluşu için mücadele eden bir nesil, bu anlaşmayı kanları ile yazdırırken dünyanın her yerinde olduğu gibi bizim ülkemizde de maalesef okumadan, araştırmadan inananlar için yanlış bilgiler verilmektedir. Bu yüzdendir ki barış antlaşmaları bile daha sonradan savaş sebeplerine dönmektedir.

Düşünmek ve Paylaşmak Dileğiyle...