Roma Konut Mimarisi(Podyumlu Yapılar)
Podyumlu Yapılar
Podyumu eski moda Yunan tapınaklarındaki gibi dairesel olarak basamaklıdır. 20 sütundan oluşan bir pteroması vardır. Yaklaşık olarak İ.Ö. 80 civarına tarihlenir. Son derece iyi korunmuş olan Korinth düzeninde süslü mükemmel başlıkları vardır. 46 ayak çapındadır. Helenistik üslupta arşitrav, friz ve korniş taşır. Traverten bloklarla cella duvarlarının birleştiği yere iki sıra halinde süslü rozetler içeren halka yerleştirilmiştir. Sütun yükseklikleri 10 ½ sütun alt çapına eşittir. Friz bütünüyle öküz başları ve girlandlarla süslü Helenistik anlayıştadır. Sadece kapının karşısı basamaklıdır. Cella ve podyum tüf taşından, sütunlar, kapı ve pencere çerçeveleri travertendendir.
Corideki 1. yy Dor TapınağıBirkaç tapınak İ.Ö. 1. yy’ın eski moda dor ya da toskana düzeninin takipçisidir. Bunlardan biri ve daha geç tarihli olanı Cori’deki tapınaktır. Erken 1. yy’a tarihlenir. En iyi korunmuş Cumhuriyet dönemi tapınaklarındandır. Toskana planını izlediğinden dolayı podyumu güneyden basamaklı ve derin tetrastylos pronaosunun iki yanında ikişer sütun daha yer almaktadır. Ölçüleri 25 x 46 ayaktır. Cellaya merkeze açılmış bir kapıdan girilir. Cella pronaos gibi derin değildir. Sütun yükseklikleri 8 ⅔ sütun altçapına eşittir. Roma ion düzeninde 9 veya 10 katı oranlar daha yaygın iken buradaki alışmış bir orandır. Hafifçe incelme, entatsis ve tek dışbükey silmeden oluşan olasılıkla Toskana düzenine ait fakat Helenistik'ten kalma da olabilecek basit bir kaide mevcuttur. Sütunların ⅔ sinde 18 yiv ve geriye kalan kısmında sekizyüzlü çokgen bulunmaktadır. Alçak bir ekhinos ve abacusa sahiptir.
Nimes Maison CarréePodyum üzerine inşa edilmiş pseudoperipteros korinth düzeni tapınaktır. Podyum üç basamaklı krepis üzerinde yükselir. İnce işçilikli bir pteroma ile çevrilidir fakat süslemeler daha geç bir tarihte eklenmiştir. Planı tipik Yunanlılaşmış Toskana-Roma’dır. Uzun prostyl ön ve arkada 6’şar yanlarda 11’er sütundan oluşan periteros’tur. Yanlardaki 8 ve arka kısa kenardaki 6 sütun tapınak cellasına yapışık yarım sütunlardır. Tapınağın ölçüleri 44 x 86 ayaktır. Malzemesi kaliteli yerel kireç taşıdır. Sütunların yüksekliği 39 ayağa yakındır. Başlıklar zengin süslemelidir. Tapınağın kesin inşa tarihi arşitrav üzerindeki yazıtlara göre İ.S: 1–2 yıllarıdır. Fakat daha erken Agrippaya ait bir yazıtın varlığı inşa tarihinin İ.Ö. 16 olarak rağbet görmesine yol açar.
Konkordia TapınağıKonkordia tapınağı Forum Romanum’dadır. Cella 82 x 148 ayak ölçülerindedir. Pronaos heksastylos prostylos ve 56 ayak genişlikte, 46 ayak derinliğindedir. Uzun kenarlardan birinin tam ortasındadır. Bütün tapınak yol seviyesinden 20 ayak yüksekte bir podyum üzerinde durur. Pronaos sütunları ve frizi kayıptır.
Kastor-Polluks Tapınağı
Forum Romanum’daki diğer tapınak olan Kastor tapınağı, Basilica Julia ve Atrium Vesta arasındadır. Üç sütunu hala ayakta durmaktadır. İlk kuruluşu İ.Ö. beşinci yüzyıl olan tapınak Tiberius tarafından yeniden inşa ettirilmiş ve İ.S. 6 yıllarına tarihlenmektedir. Geç imparatorluk döneminde de onarım görmüştür. Başlıkları sıra dışı güzelliktedir. Birbirine kenetlenmiş iç spiralleri daha sonra Baalbek tapınağının süslemelerinde taklit edilmiştir. Geriye yerleştirilmiş üçlü cella etkisini veren geniş cellası vardır. 8 x 11 sütunlu peripteros tapınaktır. Podium 22 ayak yüksekliktedir. Basamaklar hariç tapınak 95 x 133 ayak boyutlarındadır.
Mars Ultor Tapınağı
Augustus dönemi tapınaklarından olan Mars Ultor tapınağının kaliteli üç sütunu üzerinde hala arşitravı duru vaziyette ayaktadır. Pteronu iç kısımda apsis yapan cellanın arkasını çevrelemektedir. Tapınağın arka kısmı Augustus forumuna komşu alanlardan büyük bir duvarla ayrılmıştır. Roma – Toskana plan tipindedir.
Saturn Tapınağı
Saturn tapınağı Roma Cumhuriyet döneminin en eski tapınağıdır. İ.Ö. 498 yıllarına tarihlenir. Traverten Podyum üzerinde yükselir. İ.Ö. 42 yılında onarım görür. Sütun gövdeleri kısmen yekpare ve granittendir. Başlıklar kötü ustaların elinden çıkma dörtkenarlı ion düzenindedir. Heksastylos prostylostur. 6 x 11 sütunludur. Maison Carrée’de olduğu gibi son 8 sütun bu kez bütün olarak cella duvarına dayandırılmıştır.
Venus Tapınağı
Geç Roma tonoz mimarisinin değişik bir örneği olan Venus tapınağı Basilica Novanın hemen doğusunda yer alır. İlki Hadrian döneminde olan tapınak Maksentius döneminde yeniden inşa edilmiştir. 475 x 328 ayak ölçülerinde ve sütunlarla çevrilidir. Tapınağın çekirdeğini oldukça ince duvarlı iki beşik tonoz oluşturur. Sırt sırta duran her iki cella bitimlerindeki apsislerden birbirine yapışıktır. Tapınağın dışındaki 10 x 20 korinth düzeni sütunlar pseudodipteros oluşturur. 15 x 345 ayaklık stylobatı ile en geniş Yunan planlı Roma tapınaklarındandır. İ.S. 131 yılına tarihlidir.
Leptis Manga Severus Tapınağı
Leptis Magna Severus forumundaki tapınak plan yapısı ile eski tapınak dizisinin yeni bir anlayışla ele alınan örneğidir. Cella girişinin karşısına gelen ortadaki sütun açıklığı diğer sütun aralarından fazladır. Bu yönüyle tapınak merkezi bir aksın ikiye katlanması ile elde edilmiş simetrik plan verir. Cella üçlü cella etkisi veren genişliktedir. Ön tarafından anıtsal merdivenlerle çıkılan tapınak yüksek bir podyum üzerinde durur. Ön sütunlu girişte simetrik yerleştirilmiş üç sıralı üçer sütundan oluşan bir portik yer alır. Alaelerde bir sıra sütun ile tapınak peripteros görüntüsü kazanmışsa da sütun sırası geride bir duvar ile kesilir ve bu yönüyle toskana dor planını akla getirir. Sütunlar yüksek postamentler üzerine yerleştirilmiş korinth düzeni başlıklar içeren yivsiz gövdelidir. Tapınak sütunlu galerilerle çevrilmiş bir forumun gerisine yerleştirilmiştir. Caddelerin yerleşimi sebebiyle forumun çevre duvarları tapınağın yer aldığı kısa kenarda tam dik olarak kesişmezler. Tapına 2. yy sonlarına tarihlenir.
Palmyra Bel Tapınağı
Palmyra Bel tapınağı peripteros planlı bir tapınaktır. Anıtsal giriş tapınağın uzun kenarlarından birine açılmış ve önüne basamaklar yerleştirilmiştir. Bu özellik Mısırdan devşirilmiş olmalıdır. Saçaklık birçok Suriye tapınağından olduğu gibi kule ya da kule tepesi formunda çıkıntılarla bezelidir. Basamaklı bir platform üzerine yerleştirilmiştir. Adyton ince işçiliklidir. Ön ve arkasında kısa kenarlara yapışık dört sütun yer alır. Cella merkezinin karşısında tanrının taht odası olan bir küçük oda vardır. Cella üç kısmlıdır. Tapınak temenosun tam merkezine yerleştirilmiştir. Üç köşede çapraz ikisi dikdörtgen dolanımlı, biri spiral şeklinde, merdivenler yer alır. Tapınağın tarihi 3. yy ortalarıdır.
Baalbek Yuvarlak Planlı Tapınak
Baalbek’teki yuvarlak planlı ve kubbeli tapınak, süslemelerinden dolayı en geç erken İ.S. 3. yy.’a gibi görünür. Plan monopteros tapınak ile toskana planlı tapınağın pronaosunun birleşmesinden oluşmuştur. Ön tarafta giriş kısmının açıklığı fazla iki sıra halinde 4 sütun bulunur. Tapınağın yuvarlak yapısına uyan gerideki 4 sütunun stylobatı yuvarlak cella ile apsidal bir bütünlük oluşturmayıp, öndeki sütunların sonuncusundan başlayarak tüm arkadaki sütunların arasında yaylar yapar ve böylece 4 sütun yekpare kanatlar üzerine oturmuş gibi durur. Cellanın duvarında sütun aralarının merkezlerine 5 adet niş açılmıştır. Cella içerisinde duvara yapışık 14 tane küçük sütun vardır Kubbe çökmüştür. Yapının tümü resmedildiği sikkeler yoluyla Phillippus Arab dönemine verilir. Wiegand, kısmen yapının ve süslemelerin erken ikinci yüzyıla gittiğini öne sürer. Cellayı çeviren arkadaki korinth sütunları 5 yüzlüdür. Cellanın içi çapı 29 ayaktır. Ağır işçiliği Roma mimarisinin barok döneminin başladığına işaret etmektedir.
Nimes Diana Tapınağı
Nimes Diana tapınağı Roma taş tonoz işçiliğinin en erken ve nadide örneklerinden biridir. Ana cella beşik tonoz ile örtülüdür. Kaburgalı olarak inşa edilmiştir. Yan duvarlarda üçgen alınlıklı derin nişler vardır. Nişler arasında üst yapıyı destekler gibi duran kompozit başlıklı yapışık sütunlar vardır. Sütunların üzerinde tonozun hemen başlangıcına kadar arşitrav, friz, dişler ve kornişten oluşan baştaban vardır. Tapınak yaklaşık İ.S. 140 yıllarına tarihlenir. Dar yan odalar alçak bir beşik tonozla örtülüdür. Bu tapınağın tonoz işçili daha sonra birçok yapıya örnek oluşturmuştur.
Podyumu eski moda Yunan tapınaklarındaki gibi dairesel olarak basamaklıdır. 20 sütundan oluşan bir pteroması vardır. Yaklaşık olarak İ.Ö. 80 civarına tarihlenir. Son derece iyi korunmuş olan Korinth düzeninde süslü mükemmel başlıkları vardır. 46 ayak çapındadır. Helenistik üslupta arşitrav, friz ve korniş taşır. Traverten bloklarla cella duvarlarının birleştiği yere iki sıra halinde süslü rozetler içeren halka yerleştirilmiştir. Sütun yükseklikleri 10 ½ sütun alt çapına eşittir. Friz bütünüyle öküz başları ve girlandlarla süslü Helenistik anlayıştadır. Sadece kapının karşısı basamaklıdır. Cella ve podyum tüf taşından, sütunlar, kapı ve pencere çerçeveleri travertendendir.
 |
| Corideki 1. yy Dor Tapınağı |
 |
Nimes Maison Carrée |
Nimes Maison CarréePodyum üzerine inşa edilmiş pseudoperipteros korinth düzeni tapınaktır. Podyum üç basamaklı krepis üzerinde yükselir. İnce işçilikli bir pteroma ile çevrilidir fakat süslemeler daha geç bir tarihte eklenmiştir. Planı tipik Yunanlılaşmış Toskana-Roma’dır. Uzun prostyl ön ve arkada 6’şar yanlarda 11’er sütundan oluşan periteros’tur. Yanlardaki 8 ve arka kısa kenardaki 6 sütun tapınak cellasına yapışık yarım sütunlardır. Tapınağın ölçüleri 44 x 86 ayaktır. Malzemesi kaliteli yerel kireç taşıdır. Sütunların yüksekliği 39 ayağa yakındır. Başlıklar zengin süslemelidir. Tapınağın kesin inşa tarihi arşitrav üzerindeki yazıtlara göre İ.S: 1–2 yıllarıdır. Fakat daha erken Agrippaya ait bir yazıtın varlığı inşa tarihinin İ.Ö. 16 olarak rağbet görmesine yol açar.
 |
Konkordia Tapınağı planı |
Konkordia TapınağıKonkordia tapınağı Forum Romanum’dadır. Cella 82 x 148 ayak ölçülerindedir. Pronaos heksastylos prostylos ve 56 ayak genişlikte, 46 ayak derinliğindedir. Uzun kenarlardan birinin tam ortasındadır. Bütün tapınak yol seviyesinden 20 ayak yüksekte bir podyum üzerinde durur. Pronaos sütunları ve frizi kayıptır.
 |
| Kastor-Polluks Tapınağı |
Kastor-Polluks Tapınağı
Forum Romanum’daki diğer tapınak olan Kastor tapınağı, Basilica Julia ve Atrium Vesta arasındadır. Üç sütunu hala ayakta durmaktadır. İlk kuruluşu İ.Ö. beşinci yüzyıl olan tapınak Tiberius tarafından yeniden inşa ettirilmiş ve İ.S. 6 yıllarına tarihlenmektedir. Geç imparatorluk döneminde de onarım görmüştür. Başlıkları sıra dışı güzelliktedir. Birbirine kenetlenmiş iç spiralleri daha sonra Baalbek tapınağının süslemelerinde taklit edilmiştir. Geriye yerleştirilmiş üçlü cella etkisini veren geniş cellası vardır. 8 x 11 sütunlu peripteros tapınaktır. Podium 22 ayak yüksekliktedir. Basamaklar hariç tapınak 95 x 133 ayak boyutlarındadır.
 |
| Mars Ultor Tapınağı |
Augustus dönemi tapınaklarından olan Mars Ultor tapınağının kaliteli üç sütunu üzerinde hala arşitravı duru vaziyette ayaktadır. Pteronu iç kısımda apsis yapan cellanın arkasını çevrelemektedir. Tapınağın arka kısmı Augustus forumuna komşu alanlardan büyük bir duvarla ayrılmıştır. Roma – Toskana plan tipindedir.
 |
| Saturn Tapınağı |
Saturn Tapınağı
Saturn tapınağı Roma Cumhuriyet döneminin en eski tapınağıdır. İ.Ö. 498 yıllarına tarihlenir. Traverten Podyum üzerinde yükselir. İ.Ö. 42 yılında onarım görür. Sütun gövdeleri kısmen yekpare ve granittendir. Başlıklar kötü ustaların elinden çıkma dörtkenarlı ion düzenindedir. Heksastylos prostylostur. 6 x 11 sütunludur. Maison Carrée’de olduğu gibi son 8 sütun bu kez bütün olarak cella duvarına dayandırılmıştır.
 |
Venus Tapınağı |
Venus Tapınağı
Geç Roma tonoz mimarisinin değişik bir örneği olan Venus tapınağı Basilica Novanın hemen doğusunda yer alır. İlki Hadrian döneminde olan tapınak Maksentius döneminde yeniden inşa edilmiştir. 475 x 328 ayak ölçülerinde ve sütunlarla çevrilidir. Tapınağın çekirdeğini oldukça ince duvarlı iki beşik tonoz oluşturur. Sırt sırta duran her iki cella bitimlerindeki apsislerden birbirine yapışıktır. Tapınağın dışındaki 10 x 20 korinth düzeni sütunlar pseudodipteros oluşturur. 15 x 345 ayaklık stylobatı ile en geniş Yunan planlı Roma tapınaklarındandır. İ.S. 131 yılına tarihlidir.
 |
| Leptis Manga Severus Tapınağı |
Leptis Manga Severus Tapınağı
Leptis Magna Severus forumundaki tapınak plan yapısı ile eski tapınak dizisinin yeni bir anlayışla ele alınan örneğidir. Cella girişinin karşısına gelen ortadaki sütun açıklığı diğer sütun aralarından fazladır. Bu yönüyle tapınak merkezi bir aksın ikiye katlanması ile elde edilmiş simetrik plan verir. Cella üçlü cella etkisi veren genişliktedir. Ön tarafından anıtsal merdivenlerle çıkılan tapınak yüksek bir podyum üzerinde durur. Ön sütunlu girişte simetrik yerleştirilmiş üç sıralı üçer sütundan oluşan bir portik yer alır. Alaelerde bir sıra sütun ile tapınak peripteros görüntüsü kazanmışsa da sütun sırası geride bir duvar ile kesilir ve bu yönüyle toskana dor planını akla getirir. Sütunlar yüksek postamentler üzerine yerleştirilmiş korinth düzeni başlıklar içeren yivsiz gövdelidir. Tapınak sütunlu galerilerle çevrilmiş bir forumun gerisine yerleştirilmiştir. Caddelerin yerleşimi sebebiyle forumun çevre duvarları tapınağın yer aldığı kısa kenarda tam dik olarak kesişmezler. Tapına 2. yy sonlarına tarihlenir.
 |
| Palmyra Bel Tapınağı |
Palmyra Bel Tapınağı
Palmyra Bel tapınağı peripteros planlı bir tapınaktır. Anıtsal giriş tapınağın uzun kenarlarından birine açılmış ve önüne basamaklar yerleştirilmiştir. Bu özellik Mısırdan devşirilmiş olmalıdır. Saçaklık birçok Suriye tapınağından olduğu gibi kule ya da kule tepesi formunda çıkıntılarla bezelidir. Basamaklı bir platform üzerine yerleştirilmiştir. Adyton ince işçiliklidir. Ön ve arkasında kısa kenarlara yapışık dört sütun yer alır. Cella merkezinin karşısında tanrının taht odası olan bir küçük oda vardır. Cella üç kısmlıdır. Tapınak temenosun tam merkezine yerleştirilmiştir. Üç köşede çapraz ikisi dikdörtgen dolanımlı, biri spiral şeklinde, merdivenler yer alır. Tapınağın tarihi 3. yy ortalarıdır.
 |
| Baalbek Yuvarlak Planlı Tapınak |
Baalbek Yuvarlak Planlı Tapınak
Baalbek’teki yuvarlak planlı ve kubbeli tapınak, süslemelerinden dolayı en geç erken İ.S. 3. yy.’a gibi görünür. Plan monopteros tapınak ile toskana planlı tapınağın pronaosunun birleşmesinden oluşmuştur. Ön tarafta giriş kısmının açıklığı fazla iki sıra halinde 4 sütun bulunur. Tapınağın yuvarlak yapısına uyan gerideki 4 sütunun stylobatı yuvarlak cella ile apsidal bir bütünlük oluşturmayıp, öndeki sütunların sonuncusundan başlayarak tüm arkadaki sütunların arasında yaylar yapar ve böylece 4 sütun yekpare kanatlar üzerine oturmuş gibi durur. Cellanın duvarında sütun aralarının merkezlerine 5 adet niş açılmıştır. Cella içerisinde duvara yapışık 14 tane küçük sütun vardır Kubbe çökmüştür. Yapının tümü resmedildiği sikkeler yoluyla Phillippus Arab dönemine verilir. Wiegand, kısmen yapının ve süslemelerin erken ikinci yüzyıla gittiğini öne sürer. Cellayı çeviren arkadaki korinth sütunları 5 yüzlüdür. Cellanın içi çapı 29 ayaktır. Ağır işçiliği Roma mimarisinin barok döneminin başladığına işaret etmektedir.
 |
| Nimes Diana Tapınağı |
Nimes Diana tapınağı Roma taş tonoz işçiliğinin en erken ve nadide örneklerinden biridir. Ana cella beşik tonoz ile örtülüdür. Kaburgalı olarak inşa edilmiştir. Yan duvarlarda üçgen alınlıklı derin nişler vardır. Nişler arasında üst yapıyı destekler gibi duran kompozit başlıklı yapışık sütunlar vardır. Sütunların üzerinde tonozun hemen başlangıcına kadar arşitrav, friz, dişler ve kornişten oluşan baştaban vardır. Tapınak yaklaşık İ.S. 140 yıllarına tarihlenir. Dar yan odalar alçak bir beşik tonozla örtülüdür. Bu tapınağın tonoz işçili daha sonra birçok yapıya örnek oluşturmuştur.
Roma Konut Mimarisi(KEMER, KUBBE, TONOZ MİMARİSİ) Roma Konut Mimarisi(FORUM VE BAZİLİKALAR)
Yazının devamını word dosyası ile indirmek isterseniz tıklayın.
loading...
Yorum Bırakmak İster misiniz?