Otomatik Vitesi Neden Kötülüyoruz?

Alışkanlıklar bazen kolaylığa ve konfora ulaşamamamız için önümüze engeller örer. Düz vites araç kullanmakta özellikle biz erkekler için bir gurur ve ustalık sembolüdür.  100 beygirlik bir aracımız varken “aracın motorunu hissetmem gerekiyor” diyerek kendimizi gülünç durumlara sokarız.  Hiç Otomatik araç kullanmadan ben sevmiyorum diyenlerde azınlık değildir.

Otomatik vites neden tercih edilmiyor? Otomatik vitesli araç alınırken nelere dikkat edilmelidir? Otomatik vitesli araçlar yakıt çok harcar mı?

Otomatik vitesli araç

     Yeni nesil otomatik araçlar size konforun yanında maksimum yakıt tasarrufu da sunuyor. 9 ileri vites sizin haberiniz olmadan tıkır tıkır değişiyor. Ne ayağınız ağrıyor ne kafanız. Özellikle yeni sürücüler vites karmaşasıyla uğraşmayarak yola daha fazla yoğunlaşarak  yolculuğu daha güvenli hale getiriyorlar.

     Tabi otomatik vitesle ilgili bilgi kaynaklar çok kısıtlı. Herkes yarım yamalak bir şeyler biliyor.  Kimisi Volkswagen kimisi Honda diyor kimisi CVT kimisi DSG diyor kimi aman uzak dur çabuk bozuluyor, tamiri çok pahalı diyor.

       Öncelikle yaygın olan beş şanzıman sistemini: avantajlı ve dezavantajlı kısımlarını incelememiz gerekiyor. 

1. Klasik otomatik vites 

2. Otomatikleştirilmiş (robotize) vites kutuları

3. Çift kavramalı robot şanzıman DSG 

4. Kasnaklı sistem CVT 

5. Elektronik Kontrollü Tam Otomatik Şanzıman(Manumatic)

1. Klasik sistem şanzımanlar gayet sağlam ve uzu ömürlüdür. Bakımlarına dikkat edildiği sürece ömürlüktür. Konforludur vites geçişleri hissedilmez. Fakat 3 veya 4 vites oldukları için yakıt konusunda sizi biraz üzebilirler. Özellikle ani hızlanmalar ve şehir içinde çok yakar. Birde motorunuz ekonomik değilse vay halinize. Neyseki yeni araçlarda bu sistem  kullanılmıyor. ikinci el araçlarda özellikle kia ve hyundai'de çıkabilir. İpucu Sorduğunuz araba 6-7 vites ise eski tip otomatik değildir.

2. Robot şanzımanlar ise klasik düz vites üstüne robot yerleştirerek otomatikleştirilmiş şanzımanlardır. Yüksek ekonomi sağlar. Sistem kolaydır. Ve günümüzde birçok firma sistemini oturtmuş; arızaları sıfıra indirmiştir. Konfor açısından mükemmel olmasa da, (Azıcık vites geçiş sarsıntısı kimseyi rahatsız etmez.) manuel kullanma seçeneğiyle de ön yargılı arkadaşlar için kolay geçiş bahanesi oluşturabilir.  Markalar Yarı Otomatik Vitese Verdikleri İsimler
Fiat Dualogic
PSA Grubu (Citroen ve Peugeot) ETG
Auto6R Volkswagen Grubu ASG
Opel Easytronic
Toyota MMT ya da M/M
Honda                                                    İ  -shift

3. Çift kavramalı robot şanzıman (DSG): tek kelimeyle şahane bir sistemdir patenti Volkswagen firmasına aittir. Vites geçişlerini hissettirmez. Mantığı çift debriyaj ve çift şanzımandır. Yani birinci debriyaj 1-3-5-7. vitesi atarken ikinci debriyaj 2-4-6. Vitesi atar. Bir dişli çalışırken diğer dişli hazır bekler. Karşılıklı çalıştıkları için sarsıntı hissedilemeyecek kadar azdır. Tabi sistem biraz pahalı Volkswagen firması Pasat modeli DSG opsiyonu için 16800tl ekstra bedel istiyor.  Paranız yeterliyse tercih edilir. Fakat bir kötü yanı da arıza durumunda ücretler ikiye katlanıyor. Şanzıman ikiyse ücrette iki katı haliyle.  Markalar,Yarı Otomatik Vitese Verdikleri İsimler
                                                                                     
         
         
            Volkswagen Grubu Markaları           DSG

Audi                                                   S Tronic

Renault ve Nissan                             EDC      

Ford ve Volvo                                   Powershift            

Mercedes-Benz                                7G-DCT

Kia                                                     DCT

Alfa Romeo                                      TCT

4. Kasnaklı sistem (CWT) otomatik mantığı tamamen farklı bir sistem. Karşılıklı büyüyüp küçülen kasnaklar düşünün; hayal edemediyseniz, bisikletin dişli sistemini düşünün ön büyük arka küçükse hızlı ön küçük arka büyükse yavaş ve güçlü. Tabi sistem bu kadar basit değil.  Fakat inanılmaz konforlu. Resmen gaz sabit şanzıman hareketli oluyor. sistemin mucdi Honda. En büyük dezavantajı tamir sıkıntılı çoğu zaman komple değişim gerekiyor.  Sistem yeniyken bu sıkıntılar yaşanıyordu.   Markalar, CVT’ye Verdikleri İsim

               Audi             Multitronic
               Nissan X-Tronic
               Ford Durashift
               Toyota Multidrive S
               Nissan ve Subarı,           CVT

5. Elektronik Kontrollü Tam Otomatik Şanzıman(Tiptronik) Manumatik Şanzıman

 Türkiye'de kelime anlamı kullanımının aksine yarı otomatik şanzıman model ya da markası değildir. Elektronik Kontrollü Tam Otomatik Şanzıman olarak tanımlanabilir tiptronic şanzıman model veya markasıdır. Tiptronic şanzıman seçiminin en önemli nedeni ise sadece otomatik şanzımanlarda kullanılan tork konvertörü içermesidir. Otomatik şanzımandan da farklı olarak viteslerin istendiği anda sürücü tarafından vites kolunu ileri geri ittirerek değiştirilmesine izin vermesidir. Ancak manuel sürüş modunda olsanız dahi motoru korumak açısından belli devirlerin üstünde ve belli devirlerin altında vitesi otomatik olarak arttırıp azaltır, belli hızlarda belli viteslere geçiş izni vermez (mesela 100km/saat ile 1. vitese düşemediğiniz gibi 10 km/saat ile de 4. vitese çıkamazsınız)  tork konvertörü olması dolayısıyla otomatik şanzımanlarda olduğu gibi manuellere oranla çok yakar, ve tam otomatiklerde olduğu gibi rampa kalkışlarda kaymaz, aksine hafifçe ilerler (yarı otomatik şanzımana sahip araçlar hillholder gibi bir koruma modu olmadığı takdirde rampalarda çok rahat kayarlar).
 Burada şöyle bir soru akla gelebilir: “Yarı Otomatik Şanzıman da Tiptronik şanzıman da hem manuel hem de otomatik sürüşe imkân sağlamaktadır. Peki niye farklı isimlendirilmiştir?”. İki sistem farklı çalışma prensiplerine göre çalışmaktadır. Yarı Otomatik Şanzıman manuel şanzımanın otomatikleştirilmiş halidir. Dolayısıyla vites geçişleri hissedilirdir ve konforu tam otamatik vites kutusu olan araçlara göre düşüktür. Tiptronik’in çalışma prensibi ise tamamen farklıdır: Tork konvertörü ile vites kutusuna alınan tork ve hız, planet dişli sistemleri ile farklı oranlarda tekerleklere iletilmektedir. Bu sistem tam otomatiktir ve konforu oldukça yüksektir. Sonuç olarak iki sistem birbirinden tamamen farklıdır, bu yüzden farklı isimlendirilmiştir.

Tiptronik sistemin patentini Porsche'dan satın alma yerine sistemlerde ufak değişiklikler yaparak kendi verdikleri isimleri kullanmayı seçen firmalar vardır. BMV ve Rover çok benzer bir şanzıman sistemi için "Steptronic", Mercedes "TouchShift", Hyundai "Shiftronic", Volvo "Geartronic" isimleri kullanmaktadır. Markalar Tiptronik’e Verdikleri İsim

Ford ve Volvo Geartronic
Volkswagen Grubu        Tiptronic
Hyundai H-Matic
Peugeot:                       2Tronic 

.

Porsche ilk kullandığı Tiptronik vitesi Porsche 911 Carrera 2

Tabi bunlar uzman değil meraklı bir sürücü gözünden tecrübeler. İkinci el alacaksanız mutlaka sorunsuz modelleri tercih edin. Firmaların aynı modelde aynı şanzımanda bile yıllara göre iyileşme olabiliyor. Otomatik şanzımandaki en önemli faktöründe şanzıman yağı olduğunu unutmayın. Uzman sayfalarda özellikle model vermekten kaçınılıyor fakat. Naçizane tecrübelerimden Fransız malı araçların otomatiğine çok fazla güvenmiyorum. İkinci elde tabii ki. 

     Honda mükemmeldir gibi klişelere de inanmayın bazı modelleri gerçekten müthiştir ama siz yinede araç almadan önce servisine bir danışın derim. Bu yazıyı yazanların model seçimini sorarsanız; 1.3 cdti opel astra  easytronic 2011 (h kasa) ve 2012 1.6 tdi jetta otomatik (dsg şanzıman)

Markaların Kullandıkları Vites kutusu(şanzıman) İsimleri:

Acura : Sequential SportShift
Alfa Romeo : Sportronic, Q-Tronic
Aston Martin : Touchtronic
Audi : R-Tronic
BMW : Steptronic
Chrysler/Dodge/Jeep : AutoStick
Citroën : Sensodrive
Ford (Australie) : Sequential Sports Shift
Honda : iShift, S-matic, MultiMatic
Hyundai : Shiftronic, HIVEC H-Matic
Infiniti : Manual Shift Mode
Jaguar : Bosch Mechatronic
Kia : Steptronic
Lancia : Comfortronic
Land Rover : CommandShift
Lexus : E-Shift
Mazda : Sport AT
Mercedes-Benz : TouchShift
MG-Rover : Steptronic
Mitsubishi : INVECS, INVECS II, Sportronic, Tiptronic
Nissan : Tiptronic
Opel/Vauxhall : Easytronic
Peugeot : 2Tronic
Pontiac : TAPshift
Renault : EDC
Saab : Sentronic
Subaru : Sportshift
Smart : Softip
Volkswagen : DSG (Direct-Shift Gearbox)
Volvo : Geartronic