SAMİMİ BİR OTOMOBİL"VOSVOS NAMI DİĞER KAPLUMBAĞA"

VOLKSWAGEN KAPLUMBAĞA“VW Beetle”: SAMİMİ BİR OTOMOBİL NEYE BENZER? 

21 MİLYON 529 BİN 464’ÜNCÜ VE SON VOLKSWAGEN KAPLUMBAĞA VEYA ‘VOSVOS’, 2003’TE MEKSİKA’DA ÜRETİLİP WOLFSBURG’DAKİ MÜZEYE GÖNDERİLDİ AMA HÂLÂ GÖZDE... BU TASARIM PORSCHE’DEN HİTLER’E VE 68 KUŞAĞINA KADAR ÇOK RENKLİ BİR TARİHE SAHİP.

“Volkswagen satıyor. Çünkü, her şeyden önce onurlu bir araba. Neyse o, fazlası değil. Bu onur da, sahibi için bir gurur kaynağı. İnsan, arabasının neresine bakarsa baksın, dürüst bir işçilikle ve tasarımla karşılaşıyor. Parçaların uyumsuz olduğu, boyanın ince kaldığı, işçiliğin baştan savma olduğu tek bir yer yok.

Sallanan parçalara, içeriye akan suya da rastlanmıyor. Ve tabii ki, abartılı, sahte lüksler de yok. Kısacası, arabada samimi olmayan hiçbir şey göremiyorsunuz. Kimse, birazdan uçacakmış gibi görünen, koca tamponlu, kuyruklu bir VolksWagen hayal edemez." Amerikalı otomotivciler 'o acayip araba’nın nasıl olup da abartılı tasarımların prim yaptığı ülkelerinde sattığı sorusuna cevap ararken, Popular Mechanics dergisi 1966 yılında bu yorumu yapıyor. Tutkunlarının taktığı isimlerle ‘vosvos’ veya ‘kaplumbağa’, Ferdinand Porsche tarafından tasarlandı. Ünlü otomobil tasarımcısı, 1875 yılında Avusturya’da doğmuş, Mercedes de dâhil olmak üzere birçok güçlü ve şık otomobilin tasarımına imza atmıştı. Kendi tasarım şirketi vardı. Amerikalı otomobil fabrikatörü Henry Ford'un hayranı olan Porsche, onun “T” modeli gibi, ucuz ve dayanıklı bir halk otomobili yapmak istiyordu. Hatta 1930'lu yıllarda Amerika’ya giderek Ford ile tanıştı, projesini anlattı, ondan “birisi benden daha iyi ve daha ucuz otomobil üretiyorsa, işime gelir" cevabını aldı.

Yıl 1932’ydi. Porsche bir tasarımcı titizliğiyle, kendi yapacağı halk tipi otomobilin mevcut otomobillerden birisinin benzeri olmasını istemiyordu. Yeni otomobil tamamen farklı olmalıydı. Madem yeni otomobil 'halk tipi’ olacaktı, o zaman maliyet azaltmanın yollarını bulmak gerekiyordu. Porsche, otomobilin yakıt tasarrufunu artıracak önlemler aldı, ağır ve pahalı parçaları yeniden tasarladı. O dönemde kullanılan hantal süspansiyon yerine gerilim çubuklarına dayalı yeni bir süspansiyon sistemi oluşturdu.

VOLKSWAGEN’İN TASARIMI, ÇOK TANIDIK BİR İSİME.. AYNI ZAMANDA PORSCHE'NİN DE TASARIMCISI OLAN FERDINAND PORSCHE'YE AİT PROJEYİ DESTEKLEYEN DAHA DA TANIDIK BİR İSİM, ADOLF HİTLER.

FERDINAND PORSCHE'YE AİT PROJEYİ DESTEKLEYEN DAHA DA TANIDIK BİR İSİM, ADOLF HİTLER.

Ağır şasi yerine de paslanmaya karşı korunan metal panel kullandı. Arka tarafa yerleştirdiği küçük hava soğutmalı motorla da hem savrulmayı azalttı, hem çekiş akşamının maliyetini düşürdü hem de ön bölümde yerden tasarruf etti. Porsche’nin tasarım çalışmalarının maliyetini, 1929 ekonomik krizini aşmak için ürün çeşitlemesine gitmek isteyen Zündapp adlı motosiklet firması karşılıyordu. Şirket Porsche’ye üç prototip yapması için destek verirken, kendi geliştirdiği beş silindirli deneme motorunun kullanılmasını şart koşuyordu. Bu motor denemelerde iyi sonuç vermediği gibi, Porsche de süspansiyon sistemindeki çubuklar da dengeyi tutturamıyordu. Çubuklar ya yumuşak olup gevşiyor ya sert olup çatlıyordu. Durum böyle olunca, Zündapp projeyi durdurdu. Devreye bir başka motosiklet firması olan NSU girdi.

Bu arada modelini geliştiren Porsche, süspansiyon sorununu çözmüş, saatte 130 kilometre gidebilecek güçte dört silindirli bir motor geliştirmişti. Projeye başladıktan dört yıl sonra, 1933 yılında üç prototip üretmişti. Ama bu sefer de NSU projeyi riskli bularak vazgeçti.

HİTLER’İN ‘HALK ARABASI’

Ve tarih sahnesine Hitler çıktı. 1933’de Almanya’nın Başbakanlık koltuğuna oturan Hitler, her ne kadar otomobil kullanmayı bilmese de bu araçlara, özellikle uluslararası yarışmalarda kupalar kazanan Mercedes ve Porsche’ye hayrandı. Bir yandan otoyolları iyileştirirken diğer yandan otomobil yapımcılarını da Alman işçileri için ucuz otomobil üretmeye teşvik etti. Onun Nasyonal Sosyalist sisteminde her işçinin bir halk otomobili, yani “Volkswagen”i olmalıydı. Otomobil şirketleri Hitler’in bu hayaline yanaşmazken, Porsche’ye gün doğmuştu. Hitler, Otomobil Sanayicileri Derneği’ne 360 dolara mal olacak otomobil üretilmesi talimatı vermiş, harekete geçen Porsche de mükemmel sonuç veren 33 otomobil üretmişti. Bu arada özel sektörden umudunu kesen Hitler, Alman Halk Arabası Demeği adında bir kurum oluşturmaya karar verdi.

1938’de Hannover yakınlarında çok modern bir otomobil fabrikası ve kenti kuran Alman hükümeti, haftada 5 mark ödeyerek otomobil sahibi olmak isteyenlere çağrı yaptı.

336 bin 668 kişi para ödemeye başladı ama hiçbiri otomobil sahibi olmadı. Çünkü İkinci Dünya Savaşı patladı ve o güne dek üretilen 210 otomobi Nazi Partisi liderlerine dağıtılıp, fabrika savaş için gerekli malzemeler üretmek üzere kullanıldı. Böylece Volkswagen fabrikası da savaş boyunca saldırıların hedefi oldu.

1945te Amerikalılar fabrikayı ele geçirdiğinde, ortada sadece dev br enkaz vardı. Parçalanarak satılmasına karar verilen fabrikayı aç ve işsiz durumda ve hâlâ Volkswagen rüyasını unutmayan işçiler onarmaya gjrişti ve otomobilleri el yapımı üretmeye başladı. Bunları yiyecek karşılığında İngi-lizlere satıyorlardı. 6 bin işçinin yarısı fabrikayı onarıyor, yarısı otomobil üretiyordu. Hiçbir yöneticisi olmayan fabrika ilk  yıl 1785, ikinci yıl  10 bin 20 otomobil üretti.

İngiliz ordusu,İngiliz otomotivcilere işletmeyi devralmaları çağrısı yaptı ama onlar 'kaplumbağayı çirkin ve gürültülü buluyordu Henry Ford'dan da olumsuz yanıt almışlardı. Fabrikayı satamayınca. başına, savaştan önce Opel’in yöneticisi olan Heinrich Nordhoff'u geçirdiler. Nordhoff, Porsche’nin tasarımına dokunmadı. 

İngilizler. Volkswagen fabrikasına alıcı çıkmayınca hiçbir yöneticisi olmayan isletmenin başına Heinrich Nordhoff'u getirdi. Nordhotf. çizgileri ‘tuhaf bulunduğu halde Ferdinand Porsche'nin tasarımını değiştirmedi ve yıllar sonra da bu kararıyla gurur duyduğunu açıkladı.

İngilizler. Volkswagen fabrikasına alıcı çıkmayınca hiçbir yöneticisi olmayan isletmenin başına Heinrich Nordhoff'u getirdi. Nordhotf. çizgileri ‘tuhaf bulunduğu halde Ferdinand Porsche'nin tasarımını değiştirmedi ve yıllar sonra da bu kararıyla gurur duyduğunu açıkladı.

Fabrikaya yerleşen, verimi artırmak için işçilerle sürekli toplantılar yapan Nordhoff'un çabalarıyla bir otomobil için harcanan zaman 400 saatten 100 saate indi İşletme kâra geçti ama gelen para eksiklere harcanıyordu Savaş sonrası Avrupası’nda da pazar pek büyük değildi. İşletmenin uluslararası dağıtımcısından otomobili ABD’de tanıtmasını istedi. Ama girişim başarısız oldu. “Hitler arabası" adını taktıkları bu alışılmışın dışındaki otomobili pek ciddiye almadılar. Ta ki, savaş sonrası Avrupa'da kalan Amerikalı askerler VW'nin kalitesini keşfedene kadar... Askerler ülkelerine VW ile dönmeye başladılar. Bu garip otomobilin kalitesi ağızdan ağıza dolaşıyor, hakkında olumlu eleştiriler yayınlanıyordu. ABD’de 1950’de 330 ‘kaplumbağa’ satıldı. Beş yıl sonra satışlar 30 bine çıkmıştı. 1957’deki satış, 79 bindi Dev kuyruklu, kromla ışıldayan otomobiller üreten ABD’li şirketler bu ilgiye akıl sır erdiremiyordu Kaplumbağaya olan ilgi, fiyatıyla da açıklanamıyordu. Daha pahalı otomobil alabilecek durumdaki Amerikalılar  da kaplumbağa’yı, yani basit tasarımı ve iyi mühendisliği tercih ediyordu. Volkswagen 'kaplumbağa' ve minibüs, iyi mühendisliğinin yanı sıra yaratıcı, şaşırtıcı ama dürüst reklamlarıyla gönüllerde taht kurdu konformizme karşı duruşun sade ve samimi bir hayatın sembolü oldu Yaklaşık 10 yıldır üretilmediği halde tutkunlarını peşini bırakmadığı caddede ilerleyen bir 'kaplumbağaya nasıl da sempatiyle baktığımızı hatırlarsak, bu eşsiz tasarımın gönülerdeki yerini hâlâ koruduğunu söyleyebiliriz.

VosVos Tarihi ile ilgili daha detaylı bilgi almak isterseniz buyurun burada yıl yıl ne değişiklikler olmuş VW Beetle'de http://vkod.org.tr/vosvos-tarihi/

Kiler Magazin Dergisi Nisan 2012