10 SORUDA KORNEA NAKLİ

 Kornea tabakasında görülen hastalıkların tedavisinde sıklıkla başvurulan yöntemlerden biri de kornea nakli. İşte 10 soruda kornea nakli hakkında merak edilenler... Halk arasında "göz nakli" olarak bilinen kornea nakli, birçok kişi için yeniden oluyor. Gözün yer alan korneayı etkileyen hastalıkların tedavisinde başvurulan etkin bir yöntem olan keratoplasti (kornea nakli) ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında görüşlerine başvurduğumuz Acıbadem Üniversitesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkam ve Acıbadem Kayseri Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Abdullah Özkınş sorularımızı yanıtladı.

1 KORNEA NEDİR?

Gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve bu organı dış etkenlerden koruma görevleri olan eğimli saydam tabakaya kornea adı veriliyor. En önemli kırıcı mercek olan kornea, görme işlevinde de büyük rol oynuyor.

2 KORNEA HASTALIKLARI NELER? 

Kornea tabakasında keratit, keratokonus ve kuru göz sendromu görülebiliyor. Korneanın iltihaplanması durumuna keratit adı veriliyor. Keratitin birden fazla çeşidi ve nedeni bulunuyor. Hastalık tedavisinde erken tanı konması büyük önem taşıyor. Keratokonus ise korneanın ilerleyici incelme ve sivrileşmesiyle ortaya çıkıyor. Hastalar genellikle ergenlik döneminde başlayan hastalıktan 20'li yaşlarda haberdar oluyor. 20-40 yaş arasmda ilerleme gösteren bu rahatsızlıklar, 40 yaşından sonra durağan döneme giriyor. Günümüzde keratokonus hastalığı Batı toplumlarında her 2 bin kişiden birinde görülüyor ve sıklığı her geçen yıl daha da artıyor. İlerleyen miyop ve astigmat,kornea incclmesi ve sivrileşmesi ile belirti vermeye başlayan hastalığa, çok özel tetkiklerle erken dönemde teşhis konulabiliyor. Gözyaşı eksikliğine bağlı olarak gelişen kuru göz sendromu da kornea rahatsızlıkları arasında sayılıyor. Gözde batma, kızarıklık ve yabancı cisim hissi ile belirti veriyor.

 3 TEDAVİDE HANGİ YÖNTEMLER KULLANILIYOR?

Bu hastalıklar ile kalıtsal birçok rahatsızlık etkin ve başarılı şekilde tedavi edilebiliyor. Tedavi seçenekleri medikal tedaviden başlayıp lazer tedavisi ve kornea nakli denilen keratoplastiye kadar

5 KORNEA NAKLİ NEDEN YAPILIYOR, HANG M DURUMLARDA GEREKLİ?

 Kornea nakli; görmeyi artırmak (optik), kornea hastalığını tedavi etmek (terapötik), göz bütünlüğünü korumak (tektonik) ve dış görüntüsünü düzeltmek (kozmetik) amacıyla yapılıyor. Keratoplasti en sık, görme keskinliğini artırmak amacıyla gerçekleştiriliyor. Korneanın şeffaflığını bozan enfeksiyonlara bağlı skar dokuları ve damarlanmalar; korneada madde birikimleri ile ortaya çıkan distrofiler; göz içi cerrahiler sırasında veya kalıtsal bir hastalık olarak ortaya çıkan endotel yetmezlikleri gibi sorunların yanı sıra kornea saydamlığının bozulması, en fazla rastlanan kornea nakli nedenleri arasında yer alıyor. Ayrıca korneanın incelmesi ve düzgün oval şeklînin bozularak konikleşmesi (keratokonus), özgün antimikrobiyal tedaviye cevap vermeyen keratitler, kazalar sonrası bütünlüğünün bozulması veya korneanın opaklaşması ile dış görüntü sorunlarının oluşması durumunda da kornea nakli gerekebiliyor uzanıyor. 

5 NAKİL İÇİN UYGUN TABAKA KİMDEN, NEREDEN ALINABİLİR? 

Kornea dokusu, ülkemizde belli merkezlerde kurulmuş olan göz bankalarından temin ediliyor. Bu merkezler, kornea dokusunu kadavradan temin etmek, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alman dokunun nakle uygun olup olmadığım belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmakla yükümlü oluyor. Kornea, çeşitli nedenlerle hayatını kaybeden ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınıyor. Ancak kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekiyor. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, Hepatit gibi bulaşıcı hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılıyor. 

6 AMELİYAT NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİYOR? GÖRME KAYBI OLAN HERKES, KORNEA NAKLİNDEN FAYDA SAĞLIYOR MU? 

Nakil öncesi kişinin görme potansiyeli değerlendiriliyor. Şaşılık, göz tembelliği ya da göz tansiyonu, retina ve göz siniri hastalıkları, viral hastalıklar araştırılıyor. Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla genel anestezi altında yapılıyor. Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılıyor ve kadavradan alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikiliyor. Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabiliyor. Kişinin nakilden fayda görebilmesi içinse gözün, kornea dışındaki tabakalarının sağlam olması gerekiyor. Retinada (görüntüyü algılayan ve beyne gönderen tabaka) bir sorun ya da hasar varsa hasta nakilden fayda görmüyor. Bunun yanı sıra göz tansiyonu, damar tıkanıklıkları ve göz içi kanaması olan kişiler de bu ameliyatlardan yeteri kadar yararlanamıyor.

7 AMELİYAT YÖNTEMLERİ NELER?

 Kornea nakli ameliyatı genellikle iki şekilde yapılıyor. Penetran keratoplasti yönteminde verici korneanın tüm katmanları, alıcı korneaya naklediliyor. Lameller keratoplastide ise korneanın bir bölümü alınarak hastaya veriliyor. 

8 AMELİYATIN RİSKLERİ VAR MI? 

Hiçbir cerrahi girişim risksiz değil. Bu nedenle çok nadir olmakla birlikte oluşabilecek istenmeyen sonuçlar arasında enfeksiyon, göz içi basıncının artması (glokom), göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi (katarakt oluşumu) ve doku reddi sayılabiliyor. 

9 DOKU REDDİ NASIL ANLAŞILIYOR, TEDAVİ EDİLEBİLİYOR MU? 

Nakil yapılan hastanın gözlerinde kızarıklık, ışık hassasiyeti, görmede azalma ve ağrı, doku reddi olabileceğine dair belirtiler olarak sıralanıyor. Böyle bir durum varsa yani doku reddi gelişmişse hastaların yüzde 90'ında steroidli damla tedavisi ile başarılı sonuç alınıyor. Bu damlalar bağışıklık sistemini baskılayarak doku reddini önlüyor. Doku reddi tedavi edilemezse, kornea naklini yinelemek gerekiyor.

10 HASTALARIN HEKİM VE HASTANE  SEÇERKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN  NOKTALAR NELER?

Kornea naklinin; altyapısı kuvvetli, tıbbi ekipmanı yeterli, son teknolojiye sahip cihazlar eşliğinde bu konuda uzman ekipler tarafından yapılması önem taşıyor.

Kaynak: Acıbadem Hayat Dergisi Yaz 2014 Sayı:22-23