PARMAK BEBEK NEDİR?

Parmak bebeklerin bakımı özen istiyor 

38. HAFTADAN ÖNCE GERÇEKLEŞEN DOĞUMLAR PREMATÜRE OLARAK ADLANDIRILIYOR PREMATÜRE BEBEKLER ARASINDA 23-28 HAFTALIK DOĞAN VE KİLOSU 1000 GRAMIN ALTINDA OLAN GRUBA DA "PARMAK BEBEK" ADI VERİLİYOR. BU BEBEKLERİN BAKIMINI İSE NEONATOLOJİ UZMANLARININ ÖNCÜLÜĞÜNDE YENİDOĞAN ÜNİTESİ ÜSTLENİYOR..

• • Ülkemizde geçmiş yıllara oranla yenidoğan hemen tüm üniversite ve devlet hastaneleri ile bazı özel ölümlerinin sayısı giderek azalıyor. 10 yıl önce hastanelerde donanımlı yenidoğan üniteleri bulunuyor. Öte binde 40 oranından bahsedilirken, günümüzde yandan yenidoğan uzmanı yani neonatoloji doktorlarının bu sayı bmde 8'e düşmüş durumda. Bu değerlerin sayısı da her geçen gün artıyor. 

Acıbadem Kadıköy düşmesinde antenatal yani gebelik bakımının iyileştirilmesi Hastanesi Neonatoloji Uzmanı Dr. Atalay Demirel, parmak de önem taşıyor. Geçmişte yenidoğan üniteleri yalnızca bebek tanımım, bakımının nasıl yapılması gerektiğini ve birkaç üniversite hastanesinde hizmet verirken, bugün hemen ailelere düşen görevleri anlattı.

PARMAK BEBEK NEDİR? 

Fotograf temsilidir,

38.-42. hafta arasında doğan bebekler, zamanında doğmuş olarak kabul ediliyor. Eğer bebek anne karnında 38. haftasını doldurmadan doğduysa prematüre bebek olarak adlandırılıyor. 38 haftalık sürecin 23. haftasından önce doğanlar ise canlı doğum olarak kabul edilmiyor çünkü yaşam şansları çok düşük oluyor. Dolayısıyla prematüre bebek tanımına 23.-38. hafta arası doğan bebekler giriyor. 2500 gram ağırlığın altında doğanlara tartısı geri kalmış bebekler deniliyor. Alt baremden bakıldığında ise 500 gram yaşam sınırı olarak kabul ediliyor. Bu sınırın altında çok az bebek yaşayabiliyor. 2500 gramdan aşağı ne kadar düşülürse parmak bebek kavramına o kadar yaklaşılıyor. 1500-2500 gram arası doğan bebekler, prematüre doğumların büyük kısmını oluşturuyor. Hem dünyada hem de ülkemizde bu gruptaki bebekler yaşamlarına az sorunla ve tamamen sorunsuz olarak devam edebilecek durumda taburcu ediliyor. 1500 gramın altına düşüldüğünde ise bebekler sınıra biraz daha yaklaşıyor. 1000 gramın altındaki bebekler de parmak bebek statüsüne giriyor. Hafta olarak bakıldığında bu bebekler genellikle 23.-27. haftalar arasında dünyaya geliyor. 

PARMAK BEBEKLER DOĞDUKTAN SONRA NASIL BİR TEDAVİ UYGULANIYOR? 

Fotograf temsilidir,

35. haftadan önce doğmuş prematüre bebeklerin öncelikli olarak ısısı, solunumu ve kalp sistemleri gözlem altına alınıyor. Bebek, doğumdan hemen sonra özel kuvözlerde yoğun bakım ünitesine getiriliyor. Doğumdan sonra karşılaşılan ilk problem genellikle soluk alıp vermeyle ilgili oluyor. Hatta bu problem çoğunlukla bebek, yoğun bakım ünitesine getirilmeden ortaya çıkıyor. Parmak bebek, anne kamından çıktıktan sonra kendi başına nefes alıp veremeyebiliyor. Kendi başına nefes alıp veriyorsa oksijen desteği veriliyor, alamayanlar ise ağızlarından akciğerlerine bir tüp yerleştirmek yoluyla solunum aletine bağlanıyor. Yoğun bakım ünitesinde yapılanlar bir ekip işi olarak kabul ediliyor. Doktorluk kadar hemşirelik bakımı da önem taşıyor. Yoğun bakım ünitesinde bebekler birinci, ikinci ve üçüncü düzey olarak seviyelendiriliyor. Parmak bebekler ise üçüncü düzey denilen, en yoğun bakım ihtiyacı olan hasta grubuna giriyor. Böyle bir bebekle karşılaşıldığı zaman Sağlık Bakanlığının da belirlediği politika çerçevesinde maksimum iki-üç parmak bebeğe bir hemşirenin bakması gerekiyor. Acıbadem Kadıköy Hastaresi'nde üçüncü düzey bir bebek olduğu takdirde, bir hemşire tek bebekle ilgileniyor. Dolayısıyla parmak bebekler hemşirelerin nöbetleşmesi sonucunda 24 saat gözlem altında tutulabiliyor. En ufak değişiklikler de uzman doktorlara bildiriliyor. 

GEBELİĞİN TAKİP EDİLMESİ NEDEN ÖNEMLİ? 

Prematüre bebeklerin bakımında, doğum sonrası kadar doğum öncesi dönem de önem taşıyor. Parmak bebek bakımı aslında bebeğin anne karnına düştüğü andan itibaren başlıyor. Kadın doğum ve neonatoloji uzmanlannın bu süreci birlikte takip etmesi gerekiyor. Annenin doğumdan önce geçirdiği enfeksiyondan kronik hastalığına kadar tüm sağlık geçmişi bebeğin yaşamı için hayati önem taşıyor. Bebek kayıplarında en büyük bölümü akciğer gelişimleri oluşturuyor. Örneğin; erken doğum tehdidi olduğunda kadın doğum uzmanları tarafından anneye hemen akciğer gelişimini sağlayan iğneler yapılıyor. Bu iğneler bebekler üzerinde 24 saat sonra etkisini gösterebiliyor. Böylece bebeğin yaşam şansı artıyor. Annenin gebeliği takip edilmiş bir bebekle takip edilmemiş bir bebek arasında yaşam şansı bakımından ciddi farklar oluyor. Dolayısıyla parmak bebeklerin bakımının doğum öncesi, doğum anı ve sonrası olmak üzere bir bütün halinde değerlendirilmesi gerekiyor.

PARMAK BEBEKLERİN BESLENMESİ NASIL DÜZENLENİYOR?

Bir bebek içgüdüsel olarak emme refleksiyle doğuyor. Normalde 28. haftadan sonra bebeklerin emme hareketleri görülebiliyor. Tabii bu emme işleminin yutmayla koordineli olması gerekiyor. Her iki fonksiyonun birlikte, düzgün yapılması ise genellikle 34. veya 35. haftadan sonra doğan bebeklerde oluyor. 27 veya 28 haftalık bebeklerde emme ve yutma işleminin gerçekleşebilmesi için altı hafta geçmesi gerekiyor. Bu bebeklerde ağızdan beslenme tercih edilecekse ağızlarından midelerine kadar salman sonda yardımıyla besleniyorlar. İlk tercih her zaman için anne sütü oluyor ancak prematüre doğumlarda annenin sütü yorgunluk veya üzüntü nedeniyle geç gelebiliyor. İkinci veya üçüncü günde süt gelmeye başladığında da bebeğe anne sütü veriliyor. Anne sütünün verilemeyeceği durumlar içinse prematüre bebekler için özel hazırlanmış mamalar kullanılıyor. Ağızdan beslenme süreci başlayana kadar bir damar yoluyla veya göbek kordonu kesildikten sonra açığa çıkan damarlara bir kateter yerleştirerek serum vasıtasıyla da

 PARMAK BEBEKLER NE ZAMAN TABURCU OLUR?
• Yoğun bakımdan çıkan bebeklerin en az 1500 gram ağırlığında olması gerekiyor.
• Hafta olarak bakıldığında emme ve yutmanın koordineli çalışması için 34. veya 35. haftaya gelinme şartı aranıyor.
• Tamamen kendi başına nefes alıp verebilen, normal oda sıcaklığında kendi ısısını sağlayabilen bebekler taburcu ediliyor.

 ANNE VE BABALARA TAVSİYELER

Aile erken doğuma hazırlıklıysa önceden yoğun bakım servisini görmeleri önem taşıyor. Bu serviste küçük bebeklerin bakımı, beslenmesi ve sağlık sorunlarıyla ilgili detaylı bilgi veriliyor. Aileyi küçük bebeklerle tanıştırmak da önem taşıyor. Anne ve babaya doğumun haftası biliniyorsa bebeklerin boyutlarının yaklaşık ne kadar olabileceği gösteriliyor. Dr. Atalay Demirel, aileye bu zorluklann anlatılmasının önemini şu sözlerle açıklıyor: “Anne ve babalara yolumuza bir sürü taş çıkacağını ancak bunlara rağmen bebeğin bu durumun üstesinden gelebileceğini söylüyoruz. Çok sıkıntılı bir süreç, neredeyse ilk 10 günde onlara hep kötü durumlardan bahsetmek zorunda kalıyoruz. ‘Bugün solunumu daha kötü oldu', 'Bugün tansiyonu düşük seyretti’, ‘Beyninde kanama oldu’, ‘Beslemeye çalıştık ama mideden geri geldi’ gibi.. Başlangıçta bu tip olumsuzluklar


kaynak: acıbadem hayat dergisi yaz 2014 sayı 12 sayfa 18-19-20