TARİHTE BİR ZAMANLAR (ESKİDENDİ ESKİDEN SU İÇERDİK TESTİDEN)

2 EYLÜL 1651

 314 yıl önce, Kösem Mâhpeyker Büyük-Vâlide-Sultan, Topkapı Sarayı'ndaki dairesinde boğulmuştu. Saltanat nâibesi olan Kösem, torunu 10 yaşındaki IV. Sultan Mehmed'i öldürtüp, yerine Veliaht-Şehzade Süleyman' (II. Süleyman) geçirmek istiyordu. Bu komployu öğrenen IV. Mehmed'in annesi Hadice Turhan Vâli-de-Sultan, ihtirasına son olmayan kayınvalidesini öldürttü.

 2 EYLÜL 1686

 279 yıl önce, Türkler'in «Budin» dedikleri Budapeşte şehri düşmüş ve Macaristan'daki 160 yıllık Türk hâkimiyeti son bulmuştu. Almanlar, Budin'deki kalabalık Türk kitlesini kılıçtan geçirdiler. Son Budin bey-lerbeyisi (Macaristan umumî valisi) de şehit düştü. Almanlar, Macarlar'ı korkunç bir baskı altına aldılar. Türkiye, 1718'e kadar Macaristan'ın ancak küçük bir parçasını elinde tutmakta devam etmiştir. 7 EYLÜL 1566 399 yıl önce, Kanunî Sultan Süleyman Han, ordusunun zafer avazeleri arasında, Macaristan'ın Sigetvar kalesi karşısındaki otağ-ı hümâyûnunda ölmüştü. 1495'te Trabzon'da doğan Büyük Türk Hakan, 71 yaşındaydı. Saltanatı 46 senedir ve bu bakımdan Osman-oğulları arasında rekor kırmıştır. Kanunî Sultan Sü-

 Osmanoğullan'nın en müstebiti olmakla meşhurdur. 1640'ta 27,5 yaşında ölmüştür.

 11 EYLÜL 1697

 268 yıl önce, Zenta bozgunu olmuş, Prens Eugene'in kumanda ettiği Alman ordusu, Türk ordusunu bozmuştu. II. Sultan Mustafa'nın hayatı fedakârlıkla kurtarılmış, Sadrâzam Elmas Mehmed Paşa şehit düşmüştü. Bozgunun sebebi, düşmanın, Türk ordusunu köprüyü geçerken bastırması, köprü çökünce ordunun yansının bir sahilde, yansının diğer sahilde kalmasıdır. 22 EYLÜL 1520 445 yıl önce, Yavuz Sultan Selim Han ölmüştü. 8 yıllık saltanatı sırasında akıllara durgunluk veren ve imparatorluğun topraklannı 2,5 misli büyüten Yavuz, tarihin en büyük cihangirlerinden biridir. İran ve Mısır Türk imparatorluklarına karşı iki sefer yapmıştır. Birincisinde Çaldıran'ı kazanarak Safevîler'i Anadolu ve Kuzey Irak'tan kovmuş, ikincisinde de Mısır-Suriye Türk-Memlûk imparatorluğunu yıkmıştır. Osmanoğul-ları'ndan ilk îslâm halifesi olan Yavuz, tesadüfen, babası II. Sultan Bâyezid'in öldüğü Îstanbul-Edirne yolundaki Sırt köyünde vefat etmiştir. Ancak 50 yaşındaydı. Yerine, tek oğlu Kanunî Süleyman, 25,5 yaşında padişah olmuş ve Türk tarihinin altın devri başlamıştır.

 leyman, bütün Türk tarihinde şevket ve azametin şahikasını temsil eder.

 7 EYLÜL 1871

 94 yıl önce, Sadrâzam Mehmed Emin Âli Paşa ölmüştü. 56 yaşında ölen Âli Paşa, yalnız asrının değil, bütün Türk tarihinin yetiştirdiği en büyük devlet adamlarından biridir. Ölümünden sonra yeri asla doldurulamamış ve Türkiye imparatorluğu, çökmeye başlamıştır. Âli Paşa, devrinin en büyük diplomatı olarak meşhurdu..

 9 EYLÜL 1914

 51 yıl önce Türkiye, kapitülâsyonları ilga etmişti. I. Cihan Savaşı başlamış, fakat Türkiye henüz savaşa katılmamıştı. Kapitülâsyonlar, önce bir lütuf olarak Av-ruya devletlerine verilmiş, sonradan Türkiye'nin başına belâ olmuştu. Yalnız Osmanlı imparatorluğunda değil, Çin, Japonya, Brezilya gibi eski imparatorluklarda da Avrupa devletleri, kapitülâsyon denen haklar elde etmişler ve kuvvet zoruyla bunları muhafaza etmişlerdir.

 10 EYLÜL 1623

 342 yıl önce, IV. Sultan Murad Han tahta geçmişti. I. Sultan Ahmed'in 2. oğlu olan IV. Murad, amcası I. Mustafa'nın 2. defa tahttan indirilmesinden sonra çocuk yaşmda padişah olmuştur. 17 ve 18. asır padişahlarının en büyüğü olan IV. Murad, aynı zamanda bütün