CEM SULTAN OLAYI

İkinci Beyazıt'ın Papa ile yaptığı gizli anlaşma
 sonucu kardeşi Cem Sultan'ı zehirleterek öldürttüğü de söylenir.

Cem Sultan Olayı ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bulduğum bir Çetin Altan yazı dizisini sizlerle paylaşıyorum. 

Fatih Sultan Mehmet'in vezir-i Azamlarına karşı tavrı
II. Beyazıt'ın boğdurduğu eski bir vezir-i Azam Gedik Ahmet Paşa
Yavuz Selim, 6 vezir- i azamın'dan 3'ünü neden idam ettirdi?
Cem Sultan Olayı İdam edilen 5.vezir-i Azam Koca Mustafa Paşa
Yavuz Sultan Selim Han'ın eliyle hançerlediği veziriazam Dukakinoğlu Ahmet Paşa
Yunus Paşa'nın kesilen kafası

FATİH'le vezir-i Azamları arasındaki ilişki, yüz yılların ötesinden bakıldığında kanlı bir Walt Disney filmine benziyor.Vezir-i Azamken kafasına çadır yıktırılarak azledilen Mahmut Paşa, işler sıkışınca yine vezir-i Azamlığa getirilir. Bu kez de kendisi seferdeyken, karısının ırzına Fatih'in ortanca oğlu Şehzade Mustafa geçer.

Mahmut Paşa kadını boşar. Ama Fatih'in emri üstüne yeniden nikâhlar.Fatih, Uzun Hasan'ı yakalayamadığı için Mahmut Paşa'yı Vezir-i Azamlıktan İkinci defa azleder.

O sıralarda Şehzade Mustafa ölür. Mahmut Paşa'nın buna pek sevindiği dedikoduları üstüne Fatih, paşayı boğdurur.Mahmut Paşa'nın yerine Vezir-i Azamlığa Gedik Ahmet Pasa gelir yıl 1474,

1476'da Vezir-i Azam Gedik Ahmet Paşa Arnavutluk seferine memur edilir.İnatçı bir adam olan paşa, "Arnavutluk seferine gitmem de gitmem" diye tutturur. Fatih, emrini dinlemeyen Gedik Ahmet Paşa'yı da Vezir-i Azamlıktan azleder. Bununla da hızını alamaz, kendisini Rumelihisarı'na hapseder. Ama kısa bir süre sonra çıkarıp kaptan-ı Deryalığa atar.Bu arada idam edilen ve azledilen veziriazamlardan boş kalan sadarete atanacak kimse bulunamadığı zaman, ikide bir veziriazam yapılan ihtiyar bir ishak Paşa vardır. Çandarlı Halil Paşa idam edilince yerine İshak Paşa atanmıştır.Rum Mehmet Paşa idam edilince de yerine ishak Paşa atanmıştır.
Fatih'in son veziriazamı Karamanlı Mehmet Paşa'yı -tahta Fatih'in küçük oğlu Cem'i çıkartmak istiyor diye- Yeniçeriler öldürünce de yerine yine İshak Paşa atanmıştır... 1453'ten 1492'ye kadar üç kez veziriazam olmak kolay değil,Neydi ki İshak Paşa'nın hüneri? Tek hüneri aşırı parlak bir adam olmamasıydı.Hem çok göze batmıyor, hem de ortalıktan kaybolmuyordu. Böylece İdam olmadan,boyuna veziriazam oluyordu.

★ ★  ★

Fatih, kendi dönemindeki yedi değişik Vezir-i Azamdan üçûnü boğdurdu.Bir tanesini hapsetti.Sonuncusunu da Yeniçeriler öldürdü.Fatih II. Mehmet, 1481 yılında, otuz yıllık bir saltanattan sonra elli bir yaşında öldü.Arkasında İki şehzade bırakmıştı. Büyük oğlu Beyazıt'la küçük oğlu Cem.Yüz seksen yıllık Osmanlı devletinde,
"Taht büyük evlada kalır" diye bir kural yoktu.Fatih, ayrıca "tahta kim çıkarsa kardeşini öldürebilir" yasasını getirmişti.Zaten kendisi de yirmi yaşında tahta çıktığı zaman, iki yaşındaki kardeşi Ahmet'i öldürmüştü.Fatih'in ölümüyle taht kavgası başladı. Otuz dört yaşındaki Beyazıt ile yirmi üç yaşındaki Cem birbirlerine girdiler.Daha doğrusu kavga Fatih daha sağken başlamıştı, öyle ki, Sultan Mehmet ne olur ne olmaz diye iki oğlunun da iki çocuğunu yani kendisinin iki erkek torununu rehin olarak yanında tutmaya başlamıştı.Aslında Fatih'in gönlü küçük oğlu Cem'den yanaydı.Son Vezir-i Azamı Karamanlı Mehmet Paşa ile azledildikten sonra kısa bir süre Rumelihisarı'nda hapsedilen eski Vezir-i Azam Gedik Ahmet Paşa'nın da gönlü aynı yöndeydi. İkisi de Cem'i tutuyorlardı.Buna karşılık Yeniçeri de Beyazıt'ı tutuyordu.Kanlı, uğursuz, karanlık bir yığın kavga oldu.Yeniçeriler Fatih'in son Vezir-i Azamı Karamanlı Mehmet Paşa'yı öldürdüler. Sonunda da II. Beyazıt tahta çıktı. Cem Sultan Rodos'a kaçtı.

★ ★ ★

II. Beyazıt tahta çıktığı zaman eski Vezir-i Azam Gedik Ahmet Paşa, Gelibolu'daki donanmayla İtalya seferine çıkmak üzereydi.Fatih'in ölümüyle yerine büyük oğlu
Beyazıt'ın geçtiğini görünce, seferden vazgeçip İstanbul'a döndü.II. Beyazıt, padişahlığı şerefine Edirne'de tantanalı bir içki meclisi kurmuş, Gedik Ahmet Paşa'yı da sofrasına davet etmişti.O sofra Gedik Ahmet Paşa için ölüm sofrası oldu.Davetin en coşkulu anında II.Beyazıt çevresindeki vezirlere sordu:

—Küfranı nimet edenin cezası nedir?
Vezirler hep bir ağızdan yanıt verdiler

—ölümdür.
II. Beyazıt parmağını Gedik Ahmet Paşa'ya doğru uzattı:
—İşte ol münafık budur
O sırada davetlilere beyaz kaftanlar armağan edilirken, eski Veziriazam Gedik Ahmet Paşa'ya siyah bir kaftan getirildi. Siyah kaftan ölüm işaretiydi.Paşaya siyah kaftanı giydirdiler ve ziyafetin sonunda kendisini kapı dibinde bekleyen cellatlara teslim ettiler. Cellatlar orada boldular Fatih'in dik kafalı serkeş veziriazamı Gedik Ahmet Paşa'yı; Cem'den yana olduğu sanıldığı İçin...Tarih. 18 Aralık 1482.

★ ★ ★

II. Beyazıt, otuz bir yıl kaldı iktidarda.Aşağı yukarı babası II. Mehmet kadar ama onun Fatih gibi kafası kızdıkça veziriazam boğdurmak gibi bir huyu yoktu.Babasının eski veziriazamı Gedik Ahmet Paşa'dan başkasını idam ettirmedi.

Ancaaak...

Fatih'in ölümünden sonra tahta geçen oğlull. Beyazıt da sadrazam İdamlarına devam
etti ve İlk kurbanı da Sadrazam Gedik Ahmet Paşa oldu.

Oğlu Yavuz Selim, kendisini 1512'de devirip de tahta çıkınca...Yavuz, sekiz yıllık İktidarı süresinde,atadığı altı değişik veziriazamdan Onüçünü idam ettirdi.Hatta bunlardan Dukakinoğlu Ahmet Paşa'yı bizzat kendi eliyle öldürmek için hançerlemiş ama, tam öldüremediğinden,yere yığılan veziriazamın kafasını yanındaki  akağalara(akhadım ağalar)kestirmiştir. Onun için de I. Selim döneminde halk arasındaki en yaygın beddua şuydu:
—İnşallah Yavuz'a veziriazam olursun.

★ ★ ★

Gedik Ahmet Paşa'dan sonra idam edilmiş beşinci veziriazam, II. Beyazıt'ın son,Yavuz Selim'in de ilk veziriazamı olan Koca Mustafa Paşa'dır. Boğdurulduğu yıl
1512.Koca Mustafa Paşa devşirmeydi. Kökeni Rum muydu, Frenk miydi, orası belli değil.II. Beyazıt döneminin önde gelen devlet adamlarındandı.Fatih'in küçük oğlu Cem Sultan, tahtı ele geçiremeyip de, romanlarla piyeslere konu olmuş çileli ve garip yaşamını gurbette sürdürmeye başlayınca, ağabeyi II. Beyazıt da durmadan kendisini İzlemeye başladı.Cem, Rodos şövalyelerine sığındıktan sonra, Osmanlı sultanı adayı kuşatmasın diye beş hafta İçinde Fransa'ya nakledildi.
Kendisi artık şövalyelerin oyuncağı olmuştu. Şövalyeler, Cem'i bir şantaj aracı olarak kullanıyor, II. Beyazıt'tan her yıl kırk beş bin düka altını alıyorlardı.Sıkı pazarlıklar sonucu şövalyeler Cem'i Papa VIII. Inosan'a sattılar.Sultan Beyazıt da Papa'yla pazarlığa girişmek İçin Kapıcıbaşı Mustafa Ağa'yı göndermişti Roma'ya.İşte o Kapıcıbaşı Mustafa Ağa. II. Beyazıt'ın son, oğlu Yavuz'un da ilk veziriazamı olacak olan Koca Mustafa Paşa'ydı.Papa'yla yaptığı anlaşma sonucu.  
Cem Sultan'ın zehirlenerek öldürülmesine neden olduğu da söylenir.

★ ★ ★

II. Beyazıt'ın sekiz oğlu vardı:Abdullah, Şehinşah, Alemşah, Mahmut.Mehmet, Ahmet. Korkut. Selim.,Sekiz çocuktan İlk beşi Beyazıt'ın sağlığında ölmüş ve geriye sadece Ahmet,Korkut ve Selim kalmıştı. Selim en küçük olanıydı.Taht kavgası Beyazıt'ın sağlığında başladı. Sonunda da yine kardeş savaşlarına dönüştü. Yavuz'un tahta çıkmak için babasıyla savaşı göze alması ve onu tahttan indirmesi de ilginçtir; kardeşleriyle giriştiği tuzaktı kavgalar da... Vaktiyle ölmüş ağabeylerinin sarayda kalmış çocuklarını boğdurması da...örneğin ağabeyi Korkut, Manisa'daki sarayını Selim'in kuşatmaya geldiğini Öğrenince sakalını beyaza boyatıp, başına keçe külah giyerek, sarayın arka kapısından kaçmış ve bir mağaraya saklanmıştır.Üç hafta kadar yaşadı mağarada Bir köylü ihbar etti kendisini. Tutuklanıp Bursa ya getirilirken de. Emet kasabasında gece uyurken, kapıcıbaşı Sinan Ağa tarafından kementle boğularak öldürüldü. Yavuz'un büyük ağabeyi Şehzade Ahmet'i de yine kapıcıbaşı Sinan Ağa kementle boğup öldürmüştür. Herhalde şehzade boğmasını seven bir adamdı Sinan Ağa...

★ ★ ★

II. Beyazıt'ın gönlü, hayatta kalmış en büyük oğlu şehzade Ahmet'ten yanaydı.Son Veziriazamı Koca Muştala Paşa da Ahmet'i tutuyordu.Yavuz tahta çıkınca...

Veziriazam Koca Mustafa Paşa nın,ağabeyi şehzade Ahmet'le gizil gizli mektuplaştığı kuşkusuna düşünce.1512 yılında Yavuz, Veziriazam Koca Mustafa Paşa ile Bursa'da birlikte yemek yerken, kendisine yine kara kaftan armağan ediliyor.Ve kara kaftan sırtına giydirilerek, hemen orada kementle boğduruluyor.

★ ★ ★

İdam edilmiş altıncı veziriazam, Dukakinoğlu Ahmet Paşa'dır.Kendisi Yavuz Selim'in Üçüncü veziriazamıydı.1514 yılının aralık ayında veziriazam oldu. 1515 yılının Mart ayında da Yavuz'un eliyle Önce hançerlendi, sonra da yığıldığı yerde akhadım ağaları tarafından kafası kesildi.İki buçuk ay sürdü veziriazamlığı. Dukakinoğlu Ahmet Paşa. Arnavut kökenli bir Hırıstiyandı. Ailesi Arnavutluğu yönetmiş bir aileydi. Ahmet Paşa kendi İradesiyle Müslüman olup Osmanlı hizmetine girmiş ve hızla yükselerek Yavuz'un Çaldıran dönüşünde veziriazamlığa getirilmişti.Ayrıca Yavuz Selim'in kız kardeşinin damadıydı. II. Beyazıt'ın kızından olma torunu Hanım Suttan ile evliydi.Yavuz kendisine neden kızmıştı, hem de eliyle öldürmeye kalkacak kadar?...

★ ★ ★

I. Selim Amasya'da kışladığı sırada, ilkbaharda tekrar Iran üstüne gidileceği haberi, Yeniçeriyi ayaklandırmıştı.Yeniçeriler Dukakinoğllu'yla, vezir Piri Paşa'nın evlerini basmışlar, ertesi günü de o zamanın 'Bakanlar Kurulu' anlamındaki "Divan"a gelerek bağırıp çağırmışlar, ortalığı allak bullak etmişlerdi.Yavuz Selim, Yeniçeri ayaklanmasının daha önceden düzenlenmiş bir senaryo olmasından kuşkulanmıştı. Durum hakkında gizil bir kovuşturma açtı.Çok şaşırtıcı bir sonuç çıktı ortaya...Yeniçerinin ayaklanmış gibi görünüp kendi evini basmasını da isteyen, Veziriazam Dukakinoğlu Ahmet Paşa'nın bizzat kendisiydi.
Veziriazamı hemen yanına çağırdı, Önce eliyle hançerleyip, sonra da kafasını kestirdi.

★ ★ ★

I. Selim'in idam ettirdiği Üçüncü veziriazam da Yunus Paşa'dır.Ve Yunus Paşa. Osmanlı tarihinde.Çandarlı Halil Paşa. Rum Mehmet Paşa,Mahmut Paşa, Gedik Ahmet Paşa. Koca Mustafa Paşa ve Dukakinoğlu Ahmet Paşa'dan sonra idam edilmiş yedinci veziriazamdır.Sultan Selim, Mısır seferinden dönüşte. Veziriazamı Yunus Paşa'yla at üstünde konuşa konuşa Bülbis'ten geçiyordu...O sırada Yunus Paşa öyle bir şey söyledi ki kendisine Yavuz, hemen atını durdurdu ve derhal
solaklar kethüdasına emrederek oracıkta Yunus Paşa'nın kafasını kestirdi. Ama yine de öfkesi geçmemişti. Beş on dakika Onca tatlı tatlı konuşmakta olduğu Veziriazamı Yunus Paşa'nın kesilmiş kafasını eline aldı. Üç gün beraberinde taşıdı kafayı. Üç gün sonra Katya'da gömdürdü ancak. Tarih 1517 Eylül'dü Veziriazam Yunus Paşa'nın, Sultan I.Selim'i böylesine kızdırıp deliye döndürmüş olan sözü neydi acaba?

İDAM EDİLEN 44 VEZİRİAZAMIN DRAMI FATİH SULTAN MEHMET VE ÇANDARLI HALİL PAŞA

KAYNAK: İDAM EDİLEN 44 VEZİRİAZAMIN DRAMI YAZI DİZİSİ ÇETİN ALTAN 20.11.1990 MİLLİYET SAYFA 15