Farmakolojinin Tarihi 3(İlaç Kaynakları)

İlaç Kaynakları
İlaç ve Etkin Madde
19. yüzyılın sonuna kadar, ilaçlar doğal organik veya inorganik ürünlerdi, bunlar genelikle kurutulmuş, fakat aynı zamanda taze de olabilen bitki ve bitki kısımları idi. Bunlar iyileştirici (terapötik) özelliklere sahip veya bir toksik etki gösterebilen maddeler içerebilmekteydi.
Tıbbi olarak yararlı ürünlerin kaynağının, sadece hasat zamanında değil de tüm yıl boyunca kullanılabilir olmasını sağlamak için, bitkiler kurutularak veya alkol, yağ gibi sıvılar içinde saklanmıştır. Bitkisel veya hayvansal bir ürünün kurutulması sonucu bir ilaç meydana gelir (Fransizcadan   "drogue"-   kurutulmuş bitki). Bu terim konuşma dilinde günümüzde kullanılan şekliyle fiziksel bağımlılık yapma ve suistimal edilme olasılığı yüksek olan-kimyasal maddeleri de ifade eder. Bilimsel olarak kullanıldığında, etkinin niteliği hakkında (olsa da) bir şey ifade etmez. Kökenindeki geniş
anlamıyla ilaç aynı zamanda; kurutulmuş nane yapraklarını, ıhlamur çiçeklerini ve dişi cannabis bitkisinin (haşhiş, marijuana) kurutulmuş çiçeklerini veya yapraklannı ve Rıpaver somniferum ün (afyon) kapsüllerinin çizilmesi ile elde edilen süt kıvamındaki sıvının kurutulmuşunu da ifade eder. Günümüzde ise bu terim genellikle farmakoterapide uygulanan bir kimyasal madde için kullanılmaktadır.
Bitkilerin alkolle (etanol) işlem görmesi sonucu tentür oluşur. Bu işlemde bitkinin farmakolojik olarak aktif olan bileşenleri alkol içine girer. Tentürler bitkide veya ham ilaçta var olan maddelerin tümünü içermez, sadece alkolde çözünenleri  içerir.  Opium tentüründe bu bileşenler morfin, kodein, narkotin (noskapin), papaverin ve narsein gibi alkaloidlerdir (bitkisel kaynaklı bazik maddeler).
Dolayısıyla bir doğal ürünün veya ekstraktın bir hastalık tedavisi için kullanılması ,genellikle farklı etkileri olan birçok maddenin verilmesi anlamına gelir.

Ayrıca doğal bir ürünün herhangi bir miktarında bir bileşenin dozu ürünün coğrafi kaynağına (biotop), hasat zamanına ve depolama koşullanna ve süresine bağlı olarak büyük farklılıklar gösterir. Aynı nedenlerle bileşenlerin her birinin diğerlerine oranında da önemli farklılıklar olabilir. Birçok doğal ürünün etkin maddelerinin farmasötik labarotuarlarda elde edilmesi F.W. Ser-türner'in 1804'de afyondan morfini ekstre etmesi ile başlamıştır.
Etkin maddelerin izole edilme amaçları:
1. Etkin maddenin (lerin) tanımlanması
2. Her bir bileşenin biyolojik etkilerinin (farmakodinami) ve vücutta uğradıkları olayların (farmakokinetik) analizi
3.  Kimyasal olarak saf olan bileşenlerin terapötik kullanımı için kesin ve sabit bir dozun sağlanması
 4. Kısıtlı doğal kaynaklardan kurtulmayı ve yapı-etki ilişkisinin analizi için gerekli koşullan sağlayacak olan kimyasal sentez olasılığı
Sonunda farmakolojik özelliklerin daha uygun hale getirilmesi amacıyla orijinal bileşenin türevleri sentez edilir. Böylece orijinal bileşenin terapötik yararlılığı geliştirilmiş olan türevleri elde edilebilir.