KİL TABLETTEN, KAĞIDA: FİLİGRAN VE SU DAMGASI

KAĞIDIN TARİHÇESİ. FİLGİRAN VE SU DAMGASI

Her kağıdın kendi imzası varmış ama özel olanların kalıcılığı kağıt yok olana kadar onunla beraber kendini tanıtmak için öyle kağıdın içlerinde bulunsun diye beklermiş.

Filigran kağıt içinde özel bir imza

Dünya insanlık tarihinin en önemli keşiflerinden biridir kağıt, Tespit edilebilen ilk kağıt olarak M.S. 105 yılında Çin'de üretilmiş, M.S. 400'lü yıllardan sonra  yaygınlaşmaya başlamış, O dönemin ticaret aracı kervanlarla Orta Asya ve İran'a, oradan da Arapların elinden Kuzey Afrika ve Endülüs'e ulaşmalarıyla İspanya'ya ve haliyle Avrupa'ya ulaşmıştır.

Avrupa'ya ulaştığında, kağıt üretimi İspanya'dan, Avrupa kıtasının içlerine doğru yayılmasını çok hızlı sürdürdü. Avrupalılar, kağıt yapımını Doğu'dan öğrendikten kısa bir süre sonra ithal eden değil Doğu'ya kağıt ihraç eder duruma geldiler. M.S. 1100 li yıllarda Endülüs, ürettiği kağıtların Avrupa'ya ulaşmasını ve kağıdın artık gerçek anlamda önemli bir yazı malzemesi halini almasını sağlamıştır. Endülüsler aynı zamanda şuan kağıt tarihlemede önemli bir özellik olan filigranın oluşmasına katkı sağlaması açısından da önemli bir merkez olmuştur.

Kağıtlarda ki Filigran nasıl yapılıyordu?

Kağıdın kendi üreticisini tanıtması ise 1100 yıl sonraya ticari kaygı ile ortaya çıkmış. Bundan sonra da Değerli tablolardan tutun, yazılı mektuplara kadar kendini ve yaratıcısını tanıtmaya devam etmiştir. Hatta, 1600'lü yıllar da dahil olmak üzere, birçok dönemde birtakım adli olayların çözülmesinde de filigrana başvurulması Avrupa'da kağıdın, kağıthanelerin, kağıt tüccarlarının ne denli önemli olduğunun anlaşılmasını sağlamış,

Kağıttan önce peki İnsanlı ne kullanıyordu?

İnsanoğlunun kendini ifade etme isteği tarihin ilk devirlerinden beri süregelen bir ihtiyaç olmuştur. 

Yazabildiği her yere yazmış,çizmiş insalar bu yüzden insanlık tarihinin en öenmli icatlarından biridir.

Büyük küçük taş parçaları, ağaç kabuğu, pişmiş toprak çanak çömlek, kil tabletler,bal mumu, kurşun levhalar, fildişi tabletler, çeşitli dokumalar, kemik parçaları, deri, Mısır'ın Nil vadisinde yetiştirilen bir bitkiden elde edilen ve kağıt benzeri ilk malzeme olarak kabul edebileceğimiz papirus gibi ham maddesi birbirinden farklı pek çok materyal, yazının ve resmin üzerine uygulanabildiği yüzeyler halini almıştır. M.S. 2.yüzyılda Çin'de keşfedilen kağıt ilk olarak ağaç kabuğu, paçavra, kendir ve balık ağlarının bir kazanda kaynatılmasıyla elde edilmiştir

İlk Kağıtlar Nasıl Yapılıyordu?

Kağıdın kökeninin anlaşılabilmesi için elimizde bulunan, kaynaklarda kağıt damgası ya da suyolu gibi isimle de anılan filigran, kağıdın dokusunda bulunan, kağıt ışığa tutulduğunda görülebilen, çizgi, resim, yazı gibi şekilleri ifade eder.

Filigran, kağıt üretimi sırasında, süzgeçler üzerinde bulunan çeşitli belirteçlerin kağıt üzerine yansımasıyla oluşturulur.

Filigranlar Ticari Kaygı sonucunda kalıcı bir hal almış.

Kağıtları filigranlı yapmanın sebebinin, kağıt yapan firma veya kimsenin kağıt satın alan firma, kurum veya kişilere, yaptığı kağıdı tanıtmak ve böylece alıcı bulmak olduğu da söylenebilir.
Bilinen ilk filigran, İtalya'nın Fabriano kentinde 1293 yılında üretilmiştir.

Filigranlar, kimi zaman, üretildikleri fabrikanın sembolü, kimi zaman da kağıdın üretildiği yeri ve tarihi gösterir yazılar ve tarihler olabilmektedir.
Bunlardan başka, kağıdın ihraç edileceği yerin adından oluşmakta ya da tüm bu unsurlardan bağımsız olarak değişik amaçlı figürlerden oluşmaktadır
Bunlar dışında enine ve boyuna düz çizgilerden oluşan ve araştırmacıların "suyolu filigranı" olarak adlandırdıkları filigranlar da mevcuttur.
Bunlar kağıt üretiminde kullanılan süzgeçlerin izleridir ve batı üretimi kağıtlarda görülür. İlk olarak Endülüs'te kullanılan, İtalyan kağıt üreticileri tarafından üzerine yerleştirilen belirteçler ile kullanılan metal süzgeçler filigranın oluşmasında ana unsurdur.                                                   Kaynak ve alıntı: http://www.yasambilimleridergisi.com/makale/pdf/1356259461.pdf